Raport PwC: Gdzie jest najwięcej pracowników-akcjonariuszy?

Z badań przeprowadzonych przez PwC wynika, że w Polsce kapitał spółki oddawany jest przede wszystkim w ręce kluczowych osób w firmie (84 proc.), znacznie rzadziej pracodawcy dzielą się akcjami ze wszystkimi pracownikami (16 proc.). Spowodowane jest to tym, że najczęściej akcje stanowią formę nagrody w ramach długoterminowych programów motywacyjnych, a te kierowane są w większości do osób, które mają decydujący głos w działalności firm. W innych krajach proporcje te kształtują się inaczej: 59 proc. programów akcyjnych kierowanych jest do kluczowych pracowników, podczas gdy aż 41 proc. do wszystkich pracowników.

- Instytucja akcjonariatu pracowniczego będzie stopniowo zyskiwała na znaczeniu. Już w tej chwili istnieją uregulowania prawne, np. w stosunku do osób pełniących kluczowe stanowiska w instytucjach finansowych, wprowadzające wymóg wypłacania części wynagrodzenia zmiennego w formie akcji lub pochodnych instrumentów finansowych. Z drugiej strony rynek pracy wymaga od pracodawców ciągłego uatrakcyjnienia pakietów płacowych. Tę kwestię doskonale rozwiązuje wprowadzenie właśnie programu akcyjnego. Spodziewamy się, że za trendami rynkowymi podążą również uregulowania prawne – zauważa Joanna Narkiewicz-Tarłowska, dyrektor w dziale prawno-podatkowym PwC.

Z raportu PwC wynika, że na stosunkowo niewielką popularność pracowniczych programów akcyjnych w Polsce wpływa przede wszystkim brak przyjaznego i przystępnego otoczenia prawno-regulacyjnego, zaplecza w postaci ulg i zwolnień podatkowych, czy też preferencji podatkowych. Do barier zaliczyć należy również nadal niską kulturę pracowniczą, wciąż niedostateczną zdolność inwestycyjną i niewystarczający poziom wiedzy ekonomicznej społeczeństwa, ale także mentalność pracowników i pracodawców, w której brak jest wzajemnego zaufania.

Rola uregulowań prawnych

Jak podkreślają eksperci PwC, na świecie liczba firm oferujących swoim pracownikom akcje własne lub akcje spółki z grupy systematycznie rośnie. Spowodowane jest to udostępnieniem programów obowiązujących w danych grupach kapitałowych spółkom działającym na rynkach lokalnych. Są też kraje, w których istnieje wręcz wymóg prawno-podatkowy, aby udział w programie akcyjnym był oferowany wszystkim pracownikom. Niespełnienie tego warunku powoduje np. utratę korzystnych warunków opodatkowania przyznanych akcji.

Przykładowo we Francji, Irlandii, czy Słowenii pewne rodzaje programów muszą być oferowane wszystkim pracownikom. W Niemczech i Wielkiej Brytanii niespełnienie tego wymogu powoduje brak możliwości skorzystania z ulgi podatkowej. W Szwecji to, czy udział w programie zostanie zaoferowany wszystkim pracownikom, czy tylko wybranym, zależy od wielkości spółki – większe spółki notowane na giełdzie oferują akcje wszystkim pracownikom.

W Polsce specyficzne uregulowania w sferze akcjonariatu pracowniczego w tej chwili nie istnieją. Obecnie trwają jednak prace nad stworzeniem kompleksowych regulacji prawnych dot. akcjonariatu pracowniczego. Niedawno do Ministerstwa Rozwoju wpłynął projekt „Ustawy o programach akcjonariatu pracowniczego” przygotowany przez Fundację Forum Rozwoju Akcjonariatu Pracowniczego i Kapitału Krajowego. Projekt zakłada m.in., iż programy akcjonariatu pracowniczego stanowią dobrowolną formę inwestowania w kapitał zakładowy spółki w drodze obejmowania lub nabywania jej akcji/udziałów przez jej uprawnionych pracowników. Programy te mają umożliwić bezpośrednie inwestycje uczestnika w aktywa zatrudniającej go spółki oraz bezpośredni wpływ pracownika-akcjonariusza na rozwój, pozycję rynkową, wyniki finansowe i wzrost wartości spółki. Projekt zakłada również propozycje rozwiązań prawno-podatkowych, jak również rekomendacje w odniesieniu do kwestii edukacji i komunikacji związane z tym tematem.

Rola skutecznych narzędzi podatkowych

Z raportu PwC wynika, że istotną rolę w funkcjonowaniu instytucji akcjonariatu pracowniczego mogą odgrywać uregulowania podatkowe. Od 1 stycznia 2018 r. nowelizacja ustawy o PIT wprowadza korzystną dla podatników zmianę w postaci rozszerzenia możliwości odroczenia opodatkowania dochodu uzyskanego z tytułu nabycia lub objęcia akcji do momentu ich sprzedaży na akcje spółek z obszaru poza UE/EOG (np. z USA, Szwajcarii). Z preferencji tej będą mogli skorzystać podatnicy nabywający akcje spółek, których siedziba lub zarząd znajduje się na terytorium państw, z którymi Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Eksperci PwC zwracają również uwagę, że w toku prac legislacyjnych ustawodawca wyłączył z preferencji podatników otrzymujących akcje spółek polskich, co może ograniczać rozwój akcjonariatu pracowniczego.

- Na przykładzie innych krajów widzimy wyraźną zależność pomiędzy wprowadzeniem zachęt podatkowych a wzrostem popularności akcjonariatu pracowniczego. Do najczęściej stosowanych zachęt należą: zwolnienie z opodatkowania kwoty przychodu powstającego w związku z otrzymaniem akcji, obniżenie podstawy opodatkowania w zależności od okresu posiadania akcji, brak lub niższe składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Z kolei po stronie pracodawców wymienia się przede wszystkim możliwość zaliczenia kosztów poniesionych na przekazanie pracownikom akcji do kosztów podatkowych oraz preferencje w zakresie ubezpieczeń społecznych – podsumowuje Sylwia Bachmat, menedżer w dziale prawno-podatkowym PwC.

Interesują Cię biura, biurowce, powierzchnie coworkingowe i biura serwisowane? Zobacz oferty na PropertyStock.pl