Ochrona pracowników przed chorobami – przywilej czy obowiązek?

– Na choroby zakaźne narażony jest każdy z nas. Jednak to pracownicy szpitali, przychodni czy laboratoriów przebywają na co dzień w środowisku kumulującym wszelkie biologiczne czynniki chorobotwórcze. Obecnie najwięcej mówi się o zdrowiu pacjentów zapominając, że to właśnie biały personel należy do grupy najwyższego ryzyka. Pracownicy służby medycznej realizując swoje obowiązki zawodowe każdego dnia spotykają się z różnorodnymi przypadkami zachorowań, które stale narażają ich na zakażenia. Do infekcji może dojść w każdych okolicznościach – poprzez przypadkowe skaleczenie, kontakt z materiałem biologicznym czy patogenami chorobotwórczymi stale obecnymi w zamkniętej przestrzeni szpitalnej. Wszystko to stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników, dlatego bezwzględnym obowiązkiem pracodawcy jest podejmowanie takich działań, które w należyty sposób ochronią ich przed tym niebezpieczeństwem. Jako Ordynator Oddziału Chorób Zakaźnych jestem pełna obaw o zdrowie mojego personelu i dostrzegam ogromną potrzebę jego ochrony. Na co dzień mamy styczność z wieloma chorobami, w tym na przykład wywoływanymi przez groźną bakterię meningokokową, która ze względu na uogólniony charakter i piorunujący przebieg może doprowadzić do zapalenia opon mózgowych, śpiączki, a nawet śmierci. Dlatego uważam, że tylko konsekwentne prowadzenie programów zdrowotnych wśród personelu, a zwłaszcza szczepień ochronnych rekomendowanych dla konkretnych grup zawodowych, skutecznie zabezpieczy przed zagrożeniami wynikającymi z charakteru wykonywanej pracy. Pamiętajmy, że jedynie kompleksowe zabezpieczenie personelu medycznego może zapewnić skuteczną ochronę zarówno pracownikom, jak również ich pacjentom – poinformowała dr n. med. Barbara Hasiec, ordynator oddziału chorób zakaźnych dziecięcych Szpitala SPSW im. Jana Bożego w Lublinie.

Obecni na konferencji eksperci zwracali uwagę na ogromne korzyści wynikające z obejmowania pracowników programami profilaktyki zdrowotnej, przy czym to właśnie szczepienia ochronne zostały ocenione jako wysoko efektywne kosztowo, gdyż rosnąca liczba absencji pracowniczych przekłada się na wzrost wydatków ponoszonych zarówno przez pracodawców, a w przypadku szpitali – Jednostek Samorządu Terytorialnego.  

Absencja pracownicza

Rosnąca absencja chorobowa wywoływana przez różnego rodzaju choroby, w tym również łatwo rozprzestrzeniające się w skupiskach ludzkich choroby zakaźne, generuje dla pracodawcy nie tylko dodatkowe koszty, ale wymusza również stałe zmiany w organizacji pracy. Badania potwierdzają, że szczepienia jako forma profilaktyki, zwłaszcza w grupach ryzyka zawodowego, dają wymierne korzyści ekonomiczne wynikające ze skutecznej profilaktyki. Dobrze przebadanym przykładem są tutaj szczepienia przeciwko bakteriom pneumokokowym. Z danych raportu[iii] pt.: „Szczepienia przeciw pneumokokom w populacji osób dorosłych w Polsce. Analiza bieżąca” wynika, że absencja chorobowa istotnie maleje po szczepieniach przeciw pneumokokom (w pierwszym roku o 18%, w drugim – o 21,4%). Wśród chorych ze schorzeniami dolnych dróg oddechowych absencja chorobowa spada w stosunku do absencji notowanej przed szczepieniem odpowiednio o 23 i 60,3%. Z kolei u osób z rozpoznaniem chorób układu krążenia spadek wyniósł 25% w pierwszym roku i 38% w drugim roku po szczepieniu. Spadek dotyczy nie tylko całkowitej liczby dni zwolnienia lekarskiego w roku, ale także liczby pacjentów korzystających ze zwolnień. Biorąc do analizy koszt pośredni jednego dnia nieobecności pracy (wg rachunku po czynnikach kosztów produkcji – ok. 300 zł) średnie zmniejszenie kosztów pośrednich na jednego zawodowo aktywnego szczepionego w pierwszym roku po szczepieniu wynosi 173 zł, a w drugim – 204 zł, dla chorób dolnych dróg oddechowych odpowiednio: 886 i 2307 zł.

Zdrowe miejsce pracy

We wrześniu 2019 r. Okręgowa Rada Lekarska w Lublinie podjęła uchwałę dotyczącą dofinansowywania szczepień członków Lubelskiej Izby Lekarskiej (LIL). Podjęto decyzję o pokryciu do 90% poniesionych kosztów szczepień przez jednego członka LIL do łącznej maksymalnej kwoty 200 zł. O wyborze rodzaju szczepienia decyduje członek LIL, który może również wskazać do zabezpieczenia swoje dzieci do 18 r.ż. lub współmałżonka.

Ochrona pracowników przed chorobami – przywilej czy obowiązek?

Obowiązki pracodawcy wobec pracowników narażonych na czynniki biologiczne reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

– Pracodawca zobowiązany jest zapewnić pracownikowi bezpieczne i higieniczne warunki pracy, chociażby poprzez zastosowanie wszelkich dostępnych środków eliminujących narażenie go na czynniki szkodliwe w miejscu pracy. Zgodnie z art.20 ust.1 „Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi” w celu zapobiegania szerzeniu się chorób zakaźnych u osób pracujących i narażonych na działanie czynników biologicznych przeprowadza się, po uzyskaniu ich zgody, szczepienia ochronne wskazane na danym stanowisku pracy. Co do zasady koszty przeprowadzenia szczepień ochronnych (wraz z kosztem samych szczepionek)

Wsparcie dla pracodawców

Wychodząc naprzeciw potrzebom samorządów, w tym również jako pracodawców oraz podążając za rekomendacjami polskich i światowych trendów – powstał ogólnopolski projekt „Zdrowie Człowiek Profilaktyka” skierowany do przedstawicieli samorządów i pracodawców, osób zarządzających zasobami ludzkimi oraz mających wpływ na kształtowanie polityki zdrowotnej. Celem inicjatywy jest zwrócenie uwagi na potrzebę angażowania się w profilaktykę chorób zakaźnych oraz dostarczanie informacji nt. narzędzi, które ułatwią efektywne wdrożenie, przeprowadzenie i ewaluację działań i dostarczanie praktycznej wiedzy o pozyskiwaniu alternatywnych środków do realizacji projektów z zakresu profilaktyki, w tym także ze środków unijnych. Organizatorzy zachęcają pracodawców z całej Polski do korzystania z gotowych rozwiązań dostępnych na stronie projektu www.zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl.

Oprócz analiz i danych statystycznych oraz regulacji prawnych można znaleźć tam przykłady działań, dobre praktyki oraz porady i wskazówki, w tym informacje o dodatkowym finansowaniu, które pomogą osiągnąć zamierzony cel – zbudowanie zdrowego miejsca pracy. W ramach projektu, organizatorzy oferują również wsparcie ekspertów w kompleksowym planowaniu i wdrażaniu  programów profilaktyki zdrowotnej w firmie. 

Efektem spotkania była deklaracja ekspertów wspólnego opracowania rekomendacji dot. wdrożenia programów szczepień białego personelu w placówkach medycznych zlokalizowanych na terenie województwa lubelskiego.

Spotkanie zorganizowano w ramach ogólnopolskiego cyklu edukacyjnego „Zdrowie Człowiek Profilaktyka” pod patronatem Marszałka Województwa Lubelskiego Jarosława Stawiarskiego, Lubelskiej Izby Lekarskiej, Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców, Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy oraz Lubelskiego Oddziału Stowarzyszenia Pracowników Służb BHP. Współorganizatorami konferencji jest: Fundacja „Aby Żyć” powstała w 2007 roku.