Dziś Blue Monday, najbardziej depresyjny dzień w roku. Jak wesprzeć pracowników?

Permanentny stres i pośpiech są przede wszystkim przyczyną zmęczenia. Mówiąc obrazowo: każda tkanka i każdy organ, kiedy są przeciążone, męczą się. Nie inaczej jest z naszym mózgiem.

- W mózgu znajduje się struktura, którą nazywamy układem nagrody - zajmuje się czynnościami poszukiwawczymi. Sprawia, że nam się w ogóle chce, że potrafimy się mobilizować, wstawać z łóżka i rozpoczynać nowe projekty. Sprawia także, że odczuwamy radość, satysfakcję i spełnienie. Żadna tkanka w człowieku nie jest niezniszczalna, również układ nagrody. Jeśli nadużywamy mózgu, naszego układu nagrody, przeciążamy go i dochodzi do jego wyczerpania. W medycynie nazywa się to neurastenią, a potocznie mówimy o tym "wypalenie zawodowe" lub "zespół przewlekłego zmęczenia" - tłumaczy dr hab. n. med. Marek Krzystanek, profesor Śląskiego Uniwersytetu Medycznego.

Permanentny stres i pośpiech są przede wszystkim przyczyną zmęczenia. (Fot. Shutterstock)

Odporność psychiczna

Kluczem do odporności psychicznej i dobrostanu pracowników może być rezyliencja, czyli umiejętność skutecznego "zwalczania" czy uśmierzania stresu o dużym nasileniu. Pozwala ona na elastycznie radzić sobie z problemami, przeciwnościami losu, konfliktami i porażkami, a także na powracać do równowagi psychicznej po okresach, w których człowiek doświadczał silnego stresu (ang. bounce back).

- Umożliwia ona również poprawę sprawności umysłowej i funkcjonowania w różnych obszarach życia, w tym w pracy zawodowej. Ponadto rezyliencja sprzyja szybkiemu i skutecznemu adaptowaniu się do ciągłych zmian będących nieodłącznym elementem funkcjonowania w świecie VUCA (ang. VUCA World), który - poza dużą zmiennością - charakteryzuje się też wysokim nasileniem niepewności, złożoności oraz niejednoznaczności – mówi Agnieszka Zawadzka-Jabłonowska, p.o. dyrektora Centrum Coachingu i Mentoringu Akademii Leona Koźmińskiego.

I wskazuje, że praca w takich warunkach wiąże się z koniecznością nieustannego mierzenia się z wyzwaniami, turbulencjami, trudnościami, kryzysami oraz innymi sytuacjami - źródłami silnego stresu.

Jak wskazuje Agnieszka Zawadzka-Jabłonowska, rozwój rezyliencji wymaga czasu, regularnych ćwiczeń oraz wkładania w nie odpowiedniego wysiłku. Niezbędna jest tu wewnętrzna motywacja i samoświadomość.

- Aby wyzwolić ją w sobie, warto zadać sobie pytanie: jak często w czasie codziennych obowiązków zawodowych doświadczam ograniczeń wynikających z deficytów w zakresie rezyliencji? Pomocne może okazać się również wykonanie analizy korzyści i kosztów związanych z podjęciem treningu rezyliencji – wskazuje Zawadzka-Jabłonowska.

Czytaj więcej: Jak wzmocnić odporność psychiczną pracowników?

Odporność ta nie zależy tylko od indywidualnych predyspozycji pracowników do radzenia sobie z emocjami i stresem - w dużym stopniu także od kultury organizacyjnej i działań kadry zarządzającej firmy.

Świadomy lider wie, jak ważna jest dbałość o wellbeing (dobrostan) i wspieranie pracowników zmagających się z nadmiernym stresem w miejscu pracy. Dlatego jego działania powinny być skierowane na wsparcie zespołu i budowanie jego odporności psychicznej poprzez motywującą i przyjazną atmosferę w biurze.

- Coraz częściej firmy stwarzają pracownikom również możliwość spotkania z psychologiem lub psychoterapeutą. "Przepracowanie" problemów i porażek pozwala na bardziej efektywne działanie, większe opanowanie emocji w kontaktach biznesowych oraz lepsze radzenie sobie ze stresem. Dziś terapia to nie powód do wstydu, ale oznaka siły i chęci zadbania o siebie i swą przyszłość, zarówno w obszarze zawodowym, ale także i osobistym – podsumowuje Katarzyna Richter, specjalista z obszaru HR i komunikacji międzykulturowej, założycielka firmy szkoleniowo-doradczej Deal with Culture.

By pracownikom chciało się wstać i iść do pracy, muszą odpowiednio rozładować stres i nabrać nowej energii. (Fot. Shutterstock)

Pozwolenie na odpoczynek

Nikolay Kirov, ekspert w dziedzinie negocjacji, budowania relacji i przywództwa z Akademii Leona Koźmińskiego zwraca uwagę na inny aspekt. Jego zdaniem praca nie do końca ma wpływ na gorsze samopoczucie pracowników. Dla wielu ludzi jest sensem życia - dzięki niej samookreślą się.

- Oczywiście istnieje grupa, która nie czuje się dobrze w miejscu pracy. Cu ludzie powinni się zastanowić nad zmianami. Generalnie jednak pracownicy lubią swą pracę, ale nie mają energii, by ją wykonywać – komentuje Kirov.

Jak wskazuje Nikolay Kirov, na to, czy pracownikom chce się rano wstać i iść do pracy, mają wpływ trzy czynniki: utrata kontroli nad własnym życiem, poczucie braku wpływu i braku sensu. Jeśli ktoś nie ma wpływu na to, co mu się przydarza, próbuje coś zmienić, ale bezskutecznie (bo zbyt wiele czynników blokuje zmiany), wówczas zaczyna odczuwać utratę kontroli i wpływu. To z kolei powoduje, że praca traci sens. Wówczas często ludzie przestają widzieć też sens w życiu i może pojawić się depresja.

Nikolay Kirov podkreśla, że pracownicy nie potrafią wypoczywać, dlatego nie mają energii, by wykonywać obowiązki w pracy. By chciało im się wstać i iść do pracy, muszą odpowiednio rozładować stres i nabrać nowej energii. Kłopot w tym, że za mało odpoczywamy i regenerujemy siły... Gdybyśmy na co dzień dawali sobie większe prawo do odpoczynku, a do tego relaksowali się w weekend, wtedy mielibyśmy chęć do zaczynania pracy w poniedziałek na wysokich obrotach.

Jak zatem pracownicy powinni odpoczywać? Przede wszystkim należy dostarczyć ciału odpowiednią dawkę tlenu, wody i energii w postaci pożywienia.

- Na co dzień sporo pracujemy - nie zauważamy co i w jakich ilościach jemy oraz pijemy. Często nie wysypiamy się, a wieczorem kilka godzin przed snem spędzamy przy komputerze, nierzadko pracując. Niebieskie światło monitora blokuje wydzielanie się melatoniny i nie potrafimy zasnąć, co przekłada się na brak regeneracji energii. Wiele czynników uszkadza ciało na naszą prośbę... – tłumaczy Kirov.

Jeśli chodzi o strefę emocjonalno-umysłową: pracownicy powinni dać szansę organizmowi na wyciszenie. A czasami fundują sobie dodatkowy stres, przykładowo: uprawiając w weekend sporty ekstremalne.

Inną opcją jest siedzenie przez telewizorem i dostarczanie organizmowi kolejnych bodźców, szczególnie podczas oglądania wiadomości, które przynoszą kolejną dawkę stresu. Choć leżymy na kanapie, to tak naprawdę nie odpoczywamy...