Wyzwania rynku pracy. Jesienią fala zwolnień?

W podobnym tonie wypowiada się Michał Lisawa, counsel w Baker McKenzie. Jego zdaniem kroplówka ze wsparciem finansowym powoli się kończy, zatem optymistyczne dane, które w tej chwili widzimy, mogą się zmienić.

- Po zakończeniu wszelkiego rodzaju form dofinansowania będziemy mogli ocenić, jak tak naprawdę wygląda sytuacja na rynku pracy. Jesień i zima pokażą nam, czy pracodawcy - po zakończeniu wsparcia finansowego - będą dokonywać "przeglądu kadr". Dowiemy się, czy będą szukać oszczędności. Okres ten może więc przynieść dalsze zwolnienia, ale będą one dużo bardziej przemyślane i spokojne – komentuje Michał Lisawa.

Michał Lisawa ,counsel w Baker McKenzie

Nieco bardziej pesymistyczny obraz rynku pracy wyłania się z danych Instytutu Rozwoju Gospodarczego, działającego przy Szkole Głównej Handlowej (SGH). Z badań wynika, że na rynku pracy ubywa optymistów, jeśli chodzi o rekrutację.

- Jeśli chodzi o perspektywę kilku najbliższych miesięcy, to z naszych badań wynika, ze znacząco spadła liczba optymistów w sprawie zatrudnienia, natomiast dwukrotnie wzrosła liczba pesymistów, którzy uważają, że nastąpi spadek zatrudnienia – mówi Marek Rocki, rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. - Niezbyt dobrze wróży to rynkowi pracy. Oczywiście dane te są zróżnicowane branżowo, można oczekiwać różnych skutków w poszczególnych sektorach.

Marek Rocki, rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie

Rekrutacja po nowemu

Koronawirus wpłynął także na procesy rekrutacyjne. Jak zauważa Maciej Noga, przewodniczący rady nadzorczej Grupy Pracuj, managing partner Pracuj Ventures, większość ogłoszeń pojawiających się w serwisie Pracuj.pl ma opcję „rekrutacja online”.

- Rekruterzy, wykonując swe obowiązki z domu, wszystkie sprawy HR-owe – łącznie z onboardingiem – wykonują online – komentuje Maciej Noga.

Jeśli chodzi o treść ogłoszeń, to z obserwacji wynika, że zmieniają się zarówno oczekiwania pracodawcy, jak i pracownika.

- W ofertach pracy pojawiają się inne wymagania, np. przystosowanie do pracy zdalnej czy radzenie sobie ze stresem. Wcześniej tego nie było – mówi Maciej Noga. - Jeśli spojrzymy na listę benefitów: zniknęły takie przywileje, jak możliwość przychodzenia z psem do pracy. Pojawiają się podstawowe atuty - tj. stała praca czy możliwość wcześniejszej wypłaty wynagrodzenia. Pandemia unormowała „przegrzaną” sytuację w obszarze employer brandingu – dodaje.

Maciej Noga, przewodniczący rady nadzorczej Grupy Pracuj, managing partner Pracuj Venture

Firmy walczą o pracowników

Choć na początku pandemii firmy obawiały się, że będą musiały redukować zatrudnienie, to jednak okazało się, że czarny scenariusz się nie sprawdził.

- Pierwszą reakcją naszej firmy było przestawienie się na pracę zdalną. Tutaj potrzebne były kompetencje, dzięki którym można było ją w takim modelu wykonywać – komentuje Dominika Bettman, prezeska i dyrektorka Digital Industries, Siemens.

Drugi odruch firmy Siemens to zaciskanie pasa. Jak zaznacza Domnika Bettman, trzeba było znaleźć oszczędności, ale nie kosztem pracowników. Spółka unikała zwolnień.

- Wdrożenie studenta czy absolwenta do wyznaczonej sprawności technicznej trwa w Siemensie 1,5 roku. Dlatego cały czas walczyliśmy o miejsca pracy. Wprowadzaliśmy inne rozwiązania - np. ograniczanie ilości pracy i zmniejszanie liczby zadań. Wiem, że część spółek obniżała wynagrodzenie; nasza firma nie poszła w tym kierunku – mówi Bettman. - Te firmy, które podążyły tą drogą, nie muszą teraz szukać kadr w panice. Na kluczowe stanowiska, zwłaszcza w obszarze digitalowym, zapotrzebowanie na pracowników zawsze było widoczne i w tej kwestii nic się nie zmieniło.

Dominika Bettman, prezeska i dyrektorka Digital Industries, Siemens

Wyzwania na rynku budowlanym

Jak zauważa Paweł Wac, prezes Infra Silesia, rynek budowlany rozwijał się całkiem dobrze, w szczególności pierwszych miesiącach stanu epidemiologicznego. Marzec i kwiecień to jednak też okres, kiedy panował strach przed tym, co nadejdzie. Obawy mieli także pracownicy.

- Pojawiło się pytanie, jak zapewnić bezpieczeństwo pracowników na budowie, kiedy na odcinku 1,7 km pracuje 120 osób. Musieliśmy poradzić sobie z wykonaniem kontraktu w terminie z zachowaniem dobrej jakości i jednocześnie zadbać o bezpieczeństwo naszych pracowników – mówi Paweł Wac. - Udało nam się. Kontrakty były wykonywane w terminie i zgodnie z standardami sztuki budowlanymi.

Paweł Wac zwraca uwagę także na inną kwestię. W tej chwili zamawiający podchodzą ostrożnie do nowych inwestycji. Widać zastój na rynku w ekstremalnych warunkach, jakie mamy teraz.

Paweł Wac, prezes Infra Silesia

Pomoc ze strony państwa

PARP rozmaicie wspiera przedsiębiorców - poprzez monitorowanie sytuacji na rynku pracy, liczne badania, ale także poprzez współpracę z radami ds. kompetencji.

- Mamy 17 rad które gromadzą firmy i różnego rodzaju organizacje. Wspólnie wspierają proces dopasowania kompetencji osób, które kończą edukację, do potrzeb pracodawców. W tym zakresie uruchamiamy 17 badań branżowych – mówi Anna Tarnawa, kierownik departamentu analiz i strategii w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości.

Wspomniana współpraca w kwestii rad pozwala na znalezienie rozwiązań aktualnych problemów. Eksperci podkreślają, że w każdym sektorze praca zdalna mogła pomóc. Jest grupa pracowników, którzy muszą pojawić się w miejscu pracy. Gdy nie mogli tego zrobić z powodu lockdownu, stworzył się problem. Podobnie było w przypadku szkół branżowych, które nie mogły kształcić przyszłych pracowników. Jak zapewnia Anna Tarnawa, PARP wraz z radami stara się odpowiedzieć na bieżące potrzeby.

Anna Tarnawa, kierownik departamentu analiz i strategii w Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

- Uruchomiliśmy konkurs dla MŚP w obszarze cyfryzacji. Wiele przedsiębiorstw musiało wprowadzić model pracy oparty na automatyzacji, sztucznej inteligencji czy cyfryzacji. Mają zatem pomysły na nowe projekty - wiele z nich jest nieoczekiwanych. Dotychczas firma pracowała stacjonarnie i nie myślała o zmianach. Teraz przyszłość jest otwarta i mogą pojawić się rozwiązania, które usprawnią część tego procesu – komentuje Anna Tarnawa.

Ręce pełne pracy miały także wojewódzkie i powiatowe urzędy pracy, które rozpatrywały wnioski i pomoc w ramach tarczy antykryzysowej. Również samorządy miejskie, powiatowe czy wojewódzkie podjęły działania, zmierzające do wsparcia przedsiębiorców.

- Do 27 września firmy mogą składać wnioski o pomoc z tarczy antykryzysowej – mówi Grzegorz Sikorski, dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach. - Podsumowując dotychczasowe nasze działania, mogę powiedzieć, że gasiliśmy pożar na wielkim obszarze. Środki „rozlewaliśmy” także w miejscach, na które pandemia nie miała negatywnego wpływu, niemniej jednak liczyła się szybkość reakcji i udzielenia pomocy. Udało nam się. Miejsca pracy zostały uratowane – nie zaobserwowaliśmy lawiny zwolnień – komentuje.

Grzegorz Sikorski, dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach

- W województwie śląskim sfinansowaliśmy wnioski, które dotyczyły pół miliona pracowników. Przedsiębiorcy otrzymali do tej pory 1 mld 700 mln zł , a mamy złożone wnioski na 2 mld zł. W przypadku PUP wsparcie finansowe w postaci pożyczek dla firm wyniosło 1 mld zł, natomiast pakiet marszałka województwa - 1 mld 200 mln zł. Jeśli zaczniemy dodawać te miliardy, to możemy śmiało powiedzieć, że zastrzyk finansowy był potężny – wylicza Grzegorz Sikorski.

Dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach zwraca uwagę, że po zakończeniu pomocy  z tarcz antykryzysowych należałoby przemyśleć kolejne propozycje.

- Tym razem pożaru nie powinniśmy gasić na wielkim obszarze, ale dogaszać bardzo precyzyjnie ogień w tych branżach i przedsiębiorstwach, które sobie nie poradzą. Chodzi przede wszystkim o gastronomię i zakwaterowanie oraz branżę eventową. Tutaj pesymizm jest największy... - dodaje Sikorski.

Dyskusję poprowadził Paweł Czuryło, zastępca redaktora naczelnego, Interia.

Artykuł powstał na podstawie debaty "Wyzwania rynku pracy", która odbywała się w ramach XII Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach. Zapis całej sesji - poniżej.