Zmiany w zwolnieniach lekarskich L4 w 2022 roku. Jakie zasiłki chorobowe przysługują pracownikom

ZUS podaje, że w przypadku przerw w niezdolności do pracy do okresu zasiłkowego wlicza się okres niezdolności do pracy przypadający przed przerwą, o ile jest ona spowodowana tą samą przyczyną, a przerwa nie przekracza 60 dni. 

Dla niektórych osób może to oznaczać spore utrudnienie. Bowiem mogą zdarzyć się przypadki osób, które będąc na zwolnieniu lekarskim na przełomie roku - a które uprzednio regularnie pobierały L4 - nie otrzymają zasiłku chorobowego.

Ma to związek z przerwą pomiędzy kolejnymi zaświadczeniami lekarskimi. Warto podkreślić, że każda choroba będzie wliczona do jednego okresu rozliczeniowego, gdy nie będzie między nimi przerwy 60 dni. W takim przypadku pozostanie jedynie świadczenie rehabilitacyjne.

Praca podczas zwolnienia chorobowego L4

Doprecyzowano także przepisy dotyczące nieprawidłowego korzystania ze zwolnień lekarskich. Nie pozostawiono żadnych wątpliwości, że osoba, która pracowała w czasie zwolnienia lekarskiego zamiast się leczyć, musi zwrócić nienależnie pobrany zasiłek chorobowy. Taka zasada już wcześniej funkcjonowała, ale teraz jest wpisana do ustawy.

Iwona Kowalska-Matis, regionalny rzecznik prasowy ZUS na Dolnym Śląsku, dementuje pojawiające się w mediach doniesienia o zamiarze pozyskiwania informacji na temat osoby przebywającej na L4 od operatorów komórkowych czy banków. Inspektorzy nie będą pytać też sąsiadów o to, jak ktoś spędza czas przeznaczony na leczenie.

Zasiłek chorobowy na wypowiedzeniu 

Warto przypomnieć, że od nowego roku skrócony został (do 91 dni) okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia. Ta zasada nie będzie dotyczyła m.in. osób chorych na gruźlicę lub niezdolnych do pracy w okresie ciąży. Do okresu pobierania zasiłku po ustaniu zatrudnienia nie będzie wliczana niezdolność do pracy trwająca w czasie trwania stosunku pracy.

Osoby, którym wyczerpał się okres zasiłku, nadal będą mogły wystąpić o świadczenie rehabilitacyjne. Przysługuje ono maksymalnie przez 12 miesięcy osobom, które dalej chorują, jednak rokują na odzyskanie zdolności do pracy w wyniku dalszego leczenia lub rehabilitacji.

Zasiłek za okres pobytu w szpitalu

Od nowego roku miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu poszedł w górę i wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Wcześniej miesięczny zasiłek chorobowy za okres pobytu w szpitalu wynosił 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku, a za okres pobytu w szpitalu od 15. do 33. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia, 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Wynagrodzenie chorobowe a zasiłek

Wynagrodzenie chorobowe oraz zasiłek za czas niezdolności do pracy przysługuje osobom opłacającym składki zdrowotne. Warunkiem wypłaty L4 jest wysyłka elektronicznego zwolnienia e-ZLA przez lekarza do ZUS-u. Następnie ZUS udostępnia zwolnienie w formie elektronicznej pracodawcy na jego konto.

Wynagrodzenie chorobowe przysługuje pracownikowi za pierwsze 33 dni niezdolności do pracy z powodu choroby w roku kalendarzowym (albo za pierwsze 14 dni, jeśli pracownik ukończył już 50. rok życia). Za ten okres wynagrodzenie wypłaca pracodawca.

Prawo do wynagrodzenia chorobowego ma tylko pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę.

Jaka jest jego wysokość? Wysokość pensji jest ustalana w zależności od tego, czym spowodowana jest niezdolność do wykonywania obowiązków.

80 proc. wynagrodzenia otrzymamy w przypadku:

- choroby,

- odosobnienia w związku z chorobą zakaźną.

100 proc. wynagrodzenia w przypadku:

- choroby w trakcie ciąży,

- wypadku w drodze do pracy lub z pracy,

- poddania się badaniom lekarskim w związku z kandydowaniem na dawcę komórek, tkanek i narządów oraz/lub zabiegiem pobrania tych organów (tu przysługuje również 100 proc. podstawy zasiłku, jeśli pracownik przebywał w szpitalu w tym okresie).

Okres 33 lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy ustala się, sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym, nawet jeżeli wystąpiły między nimi przerwy.

Ważna kwestia! Wynagrodzenie chorobowe przysługuje za cały okres, który określa zwolnienie lekarskie, czyli z uwzględnieniem dni wolnych od pracy.

Zasiłek chorobowy wypłacany jest z kolei pracownikowi od 34. dnia (lub od 15. dnia osobom powyżej 50. roku życia) przebywania na zwolnieniu lekarskim. Świadczenia takie wypłaca ZUS.

Zasadniczo wysokość zasiłku chorobowego jest uzależniona od dochodów uzyskanych przez ubezpieczonego w ciągu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. W jakim wymiarze?

- 80 proc. z tytułu pobytu w szpitalu (zmiana do 2022 r.),

- 80 proc. z tytułu choroby,

- 100 proc. z tytułu choroby w czasie ciąży, wypadku w pracy, choroby zawodowej czy poddania się badaniom lekarskim w związku z kandydowaniem na dawcę komórek, tkanek i narządów oraz/lub zabiegiem pobrania tych organów (tu przysługuje również 100 proc. podstawy zasiłku, jeśli pracownik przebywał w szpitalu w tym okresie).

Okres wyczekiwania

Pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego po upływie tak zwanego okresu wyczekiwania. W przypadku pracownika okres ten to 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Jeśli podlegasz ubezpieczeniu chorobowemu:

- obowiązkowo – prawo do zasiłku nabywasz po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego,

- dobrowolnie – prawo do zasiłku nabywasz po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

Bez okresu wyczekiwania zasiłek chorobowy przysługuje:

- absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,

- pracownikom, których niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy,

- pracownikom, którzy legitymują się co najmniej 10-letnim okresem obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,

- posłom i senatorom, którzy przystąpią do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia kadencji,

- funkcjonariuszom Służby Celnej, którzy przyjęli propozycję pracy i stali się pracownikami w jednostce organizacyjnej Krajowej Administracji Skarbowej.

"Chory musi leżeć"

Wskazanie numer 1 „chory musi leżeć” nie obliguje nas podczas przebywania na zwolnieniu chorobowym do zajmowania wyłącznie pozycji leżącej w łóżku. Dozwolone jest poruszanie się po miejscu zamieszkania. W szczególnych sytuacjach, np. u osób samotnych, pozostających w gospodarstwie domowym, dozwolone jest również zapewnienie sobie koniecznych środków życiowych.

"Chory może chodzić"

Wskazanie na druku ZLA oznaczone numerem 2 „chory może chodzić” nie jest tożsame z urlopem. Odnosi się do możliwości zapewnienia sobie podstawowych czynności bytowych, takich jak m.in. wyjście po zakupy spożywcze lub lekarstwa do apteki, wizyta u lekarza czy udanie się na rehabilitację.

L4 ze wsteczną datą

Zgodnie z przepisami L4 może przysługiwać nie tylko od dnia pojawienia się na wizycie u lekarza. Jeżeli chory był wcześniej niezdolny do pracy, może otrzymać zwolnienie z datą wsteczną. Wynosi ona maksymalnie 3 dni.

Sprawa wygląda inaczej w przypadku zwolnień lekarskich od lekarza psychiatry. Przepisy mówią, że okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy może być w tym wypadku dłuższy w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia zaburzeń psychicznych ograniczających zdolność ubezpieczonego do oceny własnego postępowania.

Kontrola ZUS na L4

Zakład pracy oraz ZUS mają prawo skontrolować prawidłowość orzeczenia o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz prawidłowość wystawiania zaświadczenia lekarskiego - pracodawca także ma takie uprawnienia, gdy zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 osób.

Wystąpienie o kontrole zwolnienia lekarskiego do ZUS-u powinno być dokonane w szczególności, jeśli dany pracownik często korzysta z krótkotrwałych zwolnień lekarskich od pracy, uzyskuje kolejne zaświadczenia lekarskie od różnych lekarzy, korzysta z kolejnych okresów zasiłkowych czy w przeszłości był już pozbawiony prawa do wynagrodzenia za czas choroby w związku z niewłaściwym wykorzystywaniem zwolnień lekarskich.

Pracownik musi wskazać adres jego faktycznego pobytu w okresie niezdolności do pracy - nie należy utożsamiać go z miejscem zameldowania na pobyt stały lub czasowy. Umożliwia to przeprowadzenie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich - polega ona na odwiedzeniu pracownika we wskazanym miejscu pobytu w trakcie choroby.

Miejsce pobytu wskazane w samym zaświadczeniu lekarskim ZUS e-ZLA niekoniecznie musi być takie samo, jak adres zameldowania lub zamieszkania - ubezpieczeni, wymagający opieki innych osób, w okresie absencji chorobowej mają możliwość zamieszkania na ten czas z kimś, kto zapewnia im opiekę.

Pracownik ma obowiązek poinformować swojego pracodawcę oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych na temat każdej zmiany swojego pobytu podczas zwolnienia lekarskiego, nie później niż w ciągu 3 dni od wystąpienia tej okoliczności.

Z każdej kontroli zwolnienia pracownika kontroler sporządza protokół, w którym zawiera istotne fakty dotyczące przeprowadzanej kontroli oraz informacje dotyczące nieprawidłowego wykorzystywania zwolnienia lekarskiego w uzasadnionych przypadkach.

Zawieszenie świadczenia chorobowego, a nawet zwolnienie

Jeżeli kontrola wykaże, że pracownik nieprawidłowo wykorzystuje zwolnienie lekarskie, pracodawca może podjąć decyzję o niewypłacaniu świadczenia. W takiej sytuacji pracownik traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres objęty zaświadczeniem ZUS e-ZLA, chyba że w jego okresie przebywał w szpitalu.

Nieprawidłowe wykorzystanie zwolnienia lekarskiego może być uznane za naruszenie obowiązków pracowniczych i poskutkować m.in. wypowiedzeniem umowy, a nawet rozwiązaniem umowy w trybie dyscyplinarnym.

Przy czym nieobecność podczas kontroli zwolnienia lekarskiego jest niekorzystną dla pracownika okolicznością, ale nie zawsze może być przyczyną odmowy prawa do zasiłku. Jeśli jest ona uzasadniona np. wizytą u lekarza, w aptece lub w sklepie w celu zrobienia podstawowych zakupów żywnościowych, gdy nie ma innego członka rodziny, który mógłby osobę chorą w tym wyręczyć.

Zwolnienie lekarskie na urlopie

W razie choroby podczas urlopu wypoczynkowego następuje jego przerwanie na czas niezdolności do świadczenia pracy. Pozostałą, niewykorzystaną część urlopu pracodawca jest zobowiązany udzielić pracownikowi w terminie późniejszym.

Jeśli pracownik rozchorował się przed urlopem, to najpóźniej na dzień przed rozpoczęciem wypoczynku powinien powiadomić o tym pracodawcę, w celu przesunięcia urlopu na termin późniejszy. 

Interesują Cię biura, biurowce, powierzchnie coworkingowe i biura serwisowane? Zobacz oferty na PropertyStock.pl