Zatrudniają niezgodnie z prawem. Inspektorzy sprawdzili agencje pracy

Inspektorzy szczególną uwagę zwracali na respektowanie przepisów dotyczących kierowania osób do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych. W 2019 roku naruszenie przepisów z tym związanych wykryto w blisko połowie kontrolowanych agencji zatrudnienia, tj. w 55 agencjach (w 2018 r. – w 43, w 2017 r. – w 66). Nieprawidłowości te dotyczyły 602 osób kierowanych do pracy za granicą (w 2018 r. – 550 osób, w 2017 r. – 921).

W 38 agencjach stwierdzono uchybienia w zakresie zawierania pisemnych umów z osobami kierowanymi do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych, w 25 agencjach  nie przestrzegano przepisów dotyczących zawierania pisemnych umów z pracodawcami zagranicznymi, do których kierowano osoby do pracy za granicą, 23 agencje nie prowadziły wykazów osób kierowanych do pracy za granicą lub prowadziły je nierzetelnie, a 19 agencji dopuściło się analogicznych uchybień kwestii wykazów podmiotów, do których były kierowane osoby do pracy za granicą.

Cudzoziemcy – łatwy cel?

Inspektorzy sprawdzili również, jak wyglądało przestrzeganie prawa przez agencje w przypadku kierowania cudzoziemców z państw spoza UE do pracy w firmach prowadzących działalność na terytorium RP. 

W ubiegłym roku w tym obszarze inspektorzy przeprowadzili 33 kontrole w agencjach pośrednictwa pracy, które skierowały do pracy w podmiotach prowadzących działalność na terytorium Polski ponad 1,3 tys. cudzoziemców będących obywatelami państw trzecich. Największą liczbę takich cudzoziemców stanowili obywatele Ukrainy (724) i Białorusi (529). Najliczniejszą grupę  cudzoziemców skierowanych do pracy odnotowano w województwach: lubelskim – 572 osoby, opolskim – 296 i dolnośląskim – 111.

Alarmująco prezentują się wyniki kontroli. Nieprawidłowości  wykryto bowiem w 30 podmiotach świadczących takie usługi, czyli w aż 91 proc. skontrolowanych firm.

Nielegalne świadczenie usług agencji zatrudnienia wykryto podczas 4 kontroli (12 proc. przeprowadzonych kontroli). Inspektorzy wykryli również brak zawarcia przez 6 agencji zatrudnienia pisemnych umów pośrednictwa pracy z 54 cudzoziemcami kierowanymi do pracy na terytorium RP, nieprawidłową treść umów zawartych przez 6 agencji z 15 cudzoziemcami, niewykonanie przez 2 agencje obowiązku przedstawienia cudzoziemcom, przed podpisaniem umowy pośrednictwa pracy, jej pisemnego tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca, brak poinformowania na piśmie przez 4 agencje 42 cudzoziemców w języku dla nich zrozumiałym o zasadach dotyczących wjazdu, pobytu i pracy cudzoziemców na terytorium RP. 

W 2019 r. o naruszeniach warunków prowadzenia agencji zatrudnienia w 97 przypadkach  powiadomieni zostali marszałkowie województw lub dyrektorzy wojewódzkich urzędów pracy. Z informacji zwrotnych wynika, że w 2019 r. po zawiadomieniu przez inspektorów, 39 agencji zostało wykreślonych z rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia. Ogółem w latach 2012-2019 w wyniku powiadomień dokonanych przez PIP z rejestru agencji zatrudnienia wykreślono 280 podmiotów.

Śladem skarg

Inspektorzy w ubiegłym roku odwiedzili również agencje pracy tymczasowej. Przeprowadzili 354 kontroli zrealizowanych w 341 podmiotach (w 2018 r. – 407 kontroli w 360 podmiotach; w 2017 r. – 461 kontroli w 414 podmiotach). Najwięcej skontrolowanych agencji prowadziło działalność na terenie województwa wielkopolskiego (46), śląskiego (42) i łódzkiego (37). Przy czym blisko połowa (47 proc.) kontroli to wynik skarg złożonych na agencje przez pracowników tymczasowych.

Nieprawidłowości stwierdzono w 82 proc. podmiotów objętych kontrolą (w 2018 r. – w 83 proc., w 2017 r. – w 75 proc.), w tym w 54 proc. agencji dotyczyły one nieprzestrzegania przepisów ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, a w 52 proc. podmiotów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Inspektorzy pracy wykryli 49 firm świadczących usługi pracy tymczasowej bez wymaganego
certyfikatu marszałka województwa potwierdzającego wpis do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia (w 2018 r. – 54 podmioty, w 2017 r. – 40). Najwięcej takich agencji działało w województwie śląskim (9), mazowieckim (8) oraz dolnośląskim (7).

Lista nieprawidłowości jest długa. W 128 agencjach wykazano niedopełnienie obowiązków w zakresie uzgodnienia na piśmie przez agencję pracy tymczasowej warunków zatrudnienia pracowników tymczasowych z pracodawcą – w odniesieniu do 1 706 osób.

64 agencje nie przekazały łącznie 129 pracownikom tymczasowym wymaganych informacji umożliwiających im bezpośredni kontakt ze swoimi przedstawicielami. W 62 agencjach inspektorzy stwierdzili uchybienia w zakresie wydawania zaświadczeń potwierdzających okres wykonywania pracy tymczasowej - nieprawidłowości te dotyczyły łącznie 1 378 osób.

W 47 agencjach ujawniono fakt niezawiadomienia na piśmie 432 osób, przed zawarciem umowy, o warunkach zatrudnienia. W 31 agencjach wykryto uchybienia dotyczące wypłaty wynagrodzeń i innych świadczeń ze stosunku pracy – wobec 648 pracowników. W 24 agencjach, w odniesieniu do 230 osób, wykazano naruszenia przepisów polegające na zawieraniu umów cywilnoprawnych w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy.

Nielegalni, tymczasowi, zagraniczni

W 2019 r. przeprowadzono 206 kontroli związanych z zatrudnianiem i kierowaniem do
wykonywania pracy tymczasowej cudzoziemców z państw spoza UE. Inspektorzy odwiedzili 200  agencji pracy tymczasowej powierzających pracę blisko 47,8 tys. osób, w tym 20,4 tys. osób (43 proc.) zatrudnionych na podstawie stosunku pracy. Kontrolowane agencje skierowały do wykonywania pracy tymczasowej 14,2 tys. cudzoziemców będących obywatelami 23 państw spoza Unii Europejskiej. Największą liczbę stanowili obywatele Ukrainy (13,2 tys.) oraz Białorusi (455).
Najczęściej pracę zapewniały im agencje z województw: dolnośląskiego (3 118 osób), śląskiego (2 068) i mazowieckiego (2 045).

Na liście najpoważniejszych wykrytych nieprawidłowości znalazły się takie przewinienia jak: wykonywanie usług agencji zatrudnienia bez wpisu do rejestru prowadzonego przez marszałka
województwa – w 2019 roku dotyczyło to 30 podmiotów, co stanowiło 15 proc. agencji poddanych
kontroli).

Podczas 114 kontroli (55 proc.) inspektorzy wykryli przypadki nielegalnego zatrudniania cudzoziemców. W sumie dotyczyło to 1 185 cudzoziemców (33 proc. cudzoziemców objętych kontrolą w tym zakresie), wśród których największą grupę stanowili obywatele Ukrainy (940 osób, tj. 30 proc.  poddanych kontroli obywateli tego kraju).

W 64 agencjach (dotyczyło to 793 cudzoziemców) wykryto niedopełnienie obowiązków w zakresie uzgodnienia na piśmie przez agencję pracy tymczasowej warunków zatrudnienia pracowników tymczasowych z pracodawcą. Nieprawidłowości w zakresie wydawania cudzoziemcom skierowanym do wykonywania pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego zaświadczeń potwierdzających okres wykonywania takiej pracy na rzecz danego pracodawcy pojawiły się w 45 agencjach i dotyczyły 726 osób.

Innym z przewinień agencji było niezawiadomienie na piśmie 384 cudzoziemców, przed zawarciem umowy, o warunkach zatrudnienia wynikających z uzgodnień pomiędzy agencją a pracodawcą. Problem pojawił się w 34 agencjach.