- km
- •8 lut 2023 13:20
Praca w godzinach nadliczbowych jest możliwa, jednak w ograniczeniu godzinowym i nie zawsze. Zgodnie z przepisami nadgodziny możliwe są w przypadku zaistnienia szczególnych potrzeb pracodawcy oraz akcji ratowniczej. Jakie konsekwencje grożą za nieprzestrzeganie ustawowego limitu?
- Nadgodziny nie mogą zostać zaplanowane z góry, nie mogą być także ujęte w tworzonych grafikach pracy.
- Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest w dwóch przypadkach. Pierwszym jest akcja ratownicza, drugim szczególne potrzeby pracodawcy.
- 150 godzin w roku kalendarzowym - maksymalnie tyle może wynosić liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy dla pojedynczego pracownika.
Kodeks pracy jest podstawowym aktem prawnym, który reguluje stosunki pomiędzy pracodawcą a zatrudnionym. Piąty rozdział Kodeksu w całości jest poświęcony nadgodzinom.
Zgodnie z art. 151:
Art. 151. § 1. Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
2) szczególnych potrzeb pracodawcy.
To nie oznacza jednak, że praca w godzinach nadliczbowych nie jest ograniczona.
Art. 151. § 3: Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku z okolicznościami określonymi w § 1 pkt 2 nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.
Kiedy praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna?
Praca w nadgodzinach dopuszczalna jest w dwóch przypadkach. Pierwszym jest akcja ratownicza, drugim szczególne potrzeby pracodawcy. I o ile w pierwszym przypadku jest wszystko jasne, tak drugi punk może być interpretowany w różny sposób.
Jak wyjaśnia Państwowa Inspekcja Pracy, nadgodziny związane ze szczególnymi potrzebami pracodawcy mogą wynikać np. z absencji chorobowej pracowników czy konieczności pilnego, terminowego wykonania określonej pracy.
Pracodawca nie może z góry planować pracy w godzinach nadliczbowych, nie mogą być także ujęte w grafiku pracy. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.
Pracodawca może ustalić w przepisach wewnątrzzakładowych (w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy) albo w umowie o pracę (jeżeli nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy), wyższy limit – maksymalnie 416 godzin w roku kalendarzowym.
Zobacz: 1/4 Polaków pracuje za darmo. Nawet 10 godzin tygodniowo
Ci pracownicy nie mogą pracować w godzinach nadliczbowych
Pracy w nadgodzinach nie mogą wykonywać zatrudnieni na stanowiskach, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników uznawanych za szkodliwe dla zdrowia człowieka.
Ale nie tylko. Państwowa Inspekcja Pracy wylicz, że w godzinach nadliczbowych nie mogą pracować:
- kobiety w ciąży,
- młodociani,
- osoby z niepełnosprawnościami, z wyjątkiem zatrudnionych przy pilnowaniu oraz pracowników, na których wniosek lekarz wyraził zgodę na pracę ponadnormatywną,
- osoby opiekujące się dzieckiem do lat 4, chyba że wyrażą na to zgodę,
- pracownicy, którzy przedstawili zaświadczenie lekarskie o niemożności wykonywania zadań w godzinach nadliczbowych,
- pracownicy, u których stwierdzono objawy powstawania choroby zawodowej.
Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. Tyle trzeba zapłacić
Art. 151(1) § 1 określa sposób wynagradzania za płace w godzinach nadliczbowych.
Art. 151(1) § 1. Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1) 100 % wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:
a) w nocy,
b) w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
c) w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
2) 50 % wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określony w pkt 1.
Dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje w momencie przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu wykonywania obowiązków w przyjętym okresie rozliczeniowym. Bazą do szacowania dodatku tego rodzaju jest wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. Jeśli taki składnik nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 proc. wynagrodzenia.
Możliwe jest także określenie ryczałtu za pracę w godzinach nadliczbowych. Taka opcja jest ujęta w Kodeksie pracy w stosunku do zatrudnionych stale wykonujących obowiązki poza zakładem. Jego wysokość powinna odpowiadać przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Na pisemny wniosek pracodawca może w zamian za przepracowanie nadliczbowych godzin udzielić podwładnemu w tym samym wymiarze czasu wolnego. Może to nastąpić także bez wniosku zatrudnionego, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego.
Mandat za nieprzestrzeganie przepisów od 1000 do 30 000 zł
Za przekroczenie ograniczenia wysokości liczby nadgodzin, pracodawcy grozi mandat nałożony przez Państwową Inspekcję Pracy w wysokości od 1000 do 30 000 zł.
Systematyczne przekraczanie limitów oraz niewypłacanie dodatków za nadgodziny, powoduje odpowiedzialność karną zagrożoną karą grzywny lub nawet więzienia. Art. 218 § 1 Kodeksu karnego stanowi, że „kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”.
Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.
PODOBAŁO SIĘ? PODZIEL SIĘ NA FACEBOOKU
KOMENTARZE (5)