Urlop wypoczynkowy to jeden z przywilejów pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Zgodnie z Kodeksem pracy wymiar urlopu wynosi 20 dni, jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat lub 26 dni, jeśli staż pracy jest wyższy niż 10 lat. Co jednak, gdy pula dni urlopowych wyczerpie się, a zatrudniony potrzebuje więcej wolnego? Wówczas może wystąpić z wnioskiem o udzielenie urlopu bezpłatnego.
Urlop bezpłatny to czas zawieszenia współpracy między pracownikiem a pracodawcą. Co istotne, można go udzielić wyłącznie na wniosek pracownika i niezbędna jest zgoda pracodawcy.
- Urlop bezpłatny jest jedną z form „wolnego od pracy”. Istotą urlopu bezpłatnego jest możliwość jego udzielenia wyłącznie na wniosek pracownika. Oznacza to, że pracodawca nie może jednostronnie zadecydować o wysłaniu pracownika na urlop bezpłatny. Dodatkowo, samo złożenie wniosku nie oznacza, że pracownik może udać się na urlop bezpłatny. Wymagana jest bowiem zgoda pracodawcy. Dopiero po złożeniu wniosku przez pracownika i pozyskaniu zgody pracodawcy, pracownik może udać się na urlop bezpłatny - mówi Malwina Stasiewicz, specjalista z zakresu prawa pracy z Kancelarii Klisz i Wspólnicy.
- W doktrynie istotę urlopu bezpłatnego upatruje się w kategoriach umowy w której pracodawca zobowiązuje się zwolnić pracownika z obowiązku wykonywania pracy przez określony czas, natomiast pracownik rezygnuje z korzystania z prawa wykonywania tej pracy w ustalonym okresie - dodaje.
Pracodawca nie musi wyrazić zgody na prośbę pracownika. Jak zaznacza Malwina Stasiewicz, firma ma prawo odmówić udzielenia urlopu bezpłatnego bez podawania przyczyny, a pracownikowi nie przysługuje prawo odwołania się od decyzji pracodawcy.
Jeśli chodzi o długość bezpłatnego urlopu, to Kodeks pracy nie określa limitu, zatem okres jego trwania jest uzależniony od wniosku pracownika i zgody pracodawcy.
Co istotne, w związku z tym, że udzielenie urlopu odbywa się na podstawie wniosku pracownika za zgodą pracodawcy, to procedura ewentualnego skrócenia urlopu bezpłatnego odbywa się w ten sam sposób.
- Oznacza to, że pracownik występuje do pracodawcy z wnioskiem o skrócenie urlopu bezpłatnego i następnie to pracodawca decyduje o tym czy wniosek zostanie uwzględniony czy też nie. Należy mieć na uwadze, że pracodawca musi zapewnić prawidłową organizację zakładu pracy i z dużym prawdopodobieństwem na miejsce pracownika, który przebywa na urlopie bezpłatnym, jest zatrudniony już nowy pracownik. Dlatego też pracownik, który występuje z wnioskiem o skrócenie urlopu bezpłatnego, musi liczyć się z tym, że może spotkać się z decyzją odmowną - tłumaczy Malwina Stasiewicz.
Wniosek o bezpłatny urlop
By otrzymać bezpłatny urlop, pracownik musi złożyć wniosek o jego udzielenie. Przepisy nie precyzują, jak powinien on wyglądać. Niemniej jednak, dla celów dowodowych, Malwina Stasiewicz rekomenduje, aby wniosek został sporządzony w formie pisemnej.
Jak podkreśla ekspertka z Kancelarii Klisz i Wspólnicy, wniosek powinien zawierać następujące informacje: dane pracodawcy, dane pracownika wraz ze stanowiskiem, które zajmuje, prośbę o udzielenie urlopu bezpłatnego. Warto także umieścić w dokumencie informację o okresie, na który urlop bezpłatny ma być udzielony (łącznie z dniem rozpoczęcia urlopu bezpłatnego), uzasadnienie oraz podpis pracownika. Ważne jest również, aby znalazło się miejsce na wyrażenie zgody przez pracodawcę.
Urlop bezpłatny jest czasem, kiedy zostają zawieszone wszelkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy z konkretnym pracownikiem (Fot. Pixabay)
Zawieszenie obowiązków i praw
Zgodnie z prawem okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy zostają zawieszone podczas trwania urlopu. Pracownik nie podlega także ubezpieczeniom społecznym – nie otrzymuje pensji, a więc nie ma podstawy do naliczania składek.
- Urlop bezpłatny jest czasem, kiedy zostają zawieszone wszelkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy z konkretnym pracownikiem. Oznacza to, że w czasie trwania urlopu bezpłatnego pracodawca nie ma obowiązku uiszczania należności publicznoprawnych, w tym także składek na ubezpieczenie zdrowotne. W efekcie pracownik korzystający z urlopu bezpłatnego, po upływie 30 dni od daty rozpoczęcia urlopu traci prawo do świadczeń wynikających z ubezpieczenia zdrowotnego. Brak opłacania składek i zgłoszenie do ZUS zawieszenie stosunku pracy powoduje, że pracownikowi nie przysługuje także zasiłek chorobowy - wyjaśnia Malwina Stasiewicz.
Pracownikowi proporcjonalnie obniża się także staż pracy i związane z nim uprawnienia urlopowe. Za każdy miesiąc nieobecności pracownika naliczana jest proporcjonalnie redukcja urlopu wypoczynkowego. Urlop bezpłatny ma także wpływ na wysokość świadczenia emerytalnego.
- Urlop bezpłatny jest wliczany do okresów nieskładkowych, które mają oczywiście znaczenie przy ustalaniu prawa do świadczenia emerytalnego, ale nie wpływają na wysokość tego świadczenia - dodaje Malwina Stasiewicz.
Czy zatem bezpłatny urlop się opłaca? - Z finansowego punktu widzenia oczywiście nie. Pracownik nie tylko nie posiada prawa do wynagrodzenia, ale także zawieszone są wszelkie prawa wynikające z faktu zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę. Urlop bezpłatny jest stosowany w wyjątkowych sytuacjach, kiedy kwestia braku wynagrodzenia schodzi na drugi plan - komentuje Malwina Stasiewicz.
Warto też pamiętać, że urlop bezpłatny jest usprawiedliwioną nieobecnością pracownika w pracy, dlatego też pracownik przebywający na urlopie bezpłatnym korzysta ze szczególnej ochrony przed rozwiązaniem stosunku pracy. Pracodawca nie może go zwolnić.
- Wyjątkiem są sytuacje związane z ogłoszeniem upadłości lub likwidacji pracodawcy oraz przesłanek uzasadniających rozwiązanie umowy w trybie dyscyplinarnym, z zachowaniem terminów przewidzianych w ustawie. Jeżeli urlop bezpłatny trwa dłużej niż 3 miesiące, stosunek pracy może być rozwiązany także w trybie tzw. zwolnień grupowych - tłumaczy Malwina Stasiewicz.
Sabbatical to nie bezpłatny urlop
W kontekście bezpłatnego urlopu warto wspomnieć o urlopie sabatycznym, tzw. sabbatical leave. W Polsce pomysł ten dopiero raczkuje, jednak w Stanach Zjednoczonych jest bardzo popularny.
Urlop sabatyczny przez wiele organizacji traktowany jest jako urlop motywacyjny. Zazwyczaj płatne, kilkutygodniowe lub nawet kilkumiesięczne zwolnienie jest traktowano jako czas, w którym pracownik może nie tylko odpocząć. Firmy traktują go jako czas, w którym może on podnosić swoje kompetencje, zdobywać nowe doświadczenia czy uczyć się nowych rzeczy. W efekcie do firmy wraca wypoczęty, z nową energią, pomysłami, wiedzą i doświadczeniem.
- Rynkiem pracy, na którym najbardziej rozpowszechnione jest korzystanie z urlopu sabatycznego są Stany Zjednoczone, gdzie gwarantuje go około 1/5 pracodawców. Urlop tego typu uregulowany został również m.in. w Austrii, Niemczech, Włoszech, Danii i Francji. W Wielkiej Brytanii prawo do niego może zostać zapewnione w umowie o pracę - tłumaczy Agata Majewska z Kancelarii Ślązak, Zapiór i Wspólnicy.
Urlop sabatyczny przez wiele organizacji traktowany jest jako urlop motywacyjny (Fot. Shutterstock)
W podobnym tonie wypowiada się Malwina Stasiewicz, która podkreśla, że sabbatical leave jest urlopem regeneracyjnym zapożyczonym z kultury krajów zachodnich, w tym głownie Stanów Zjednoczonych. Służy on regeneracji i odpoczynkowi od trudów wynikających z zatrudnienia w stresującej i odpowiedzialnej pracy.
- W Polsce kwestie te nie są w żaden sposób regulowane w polskim porządku prawnym. Oznacza to, że kwestia udzielenia pracownikowi sabbatical leave jest uzależniona od porozumienia zawartego pomiędzy pracownikiem a pracodawcą - komentuje Malwina Stasiewicz.
W praktyce korzystają z niego najczęściej pracownicy międzynarodowych korporacji oraz osoby zajmujące najbardziej odpowiedzialne stanowiska w organizacji. Malwina Stasiewicz podkreśla, że to, co odróżnia urlop sabbatical od urlopu bezpłatnego dotyczy przede wszystkim kwestii wynagrodzenia.
- Jako że na taki urlop decydują się zazwyczaj pracownicy na wysokich stanowiskach, którym grozi wypalenie zawodowe, pracodawcy decydują się na udzielenie takiemu pracownikowi płatnego urlopu sabbatical po to, aby nie utracić cennego pracownika. Urlop bezpłatny z kolei powiela ideę „wolnego” od pracy, ale wyraźnie wskazuje na brak zapłaty wynagrodzenia w tym okresie - mówi Stasiewicz.
Przedstawicielka Kancelarii Klisz i Wspólnicy podkreśla, że z uwagi na brak regulacji w tym zakresie, trudno ocenić, czy skala korzystania z urlopu sabbatical jest znaczna na terenie Polski.
- Z uwagi jednak na coraz większy międzynarodowy charakter prac i przyjmowanie przez rodzimych pracodawców zachodnioeuropejskich i światowych rozwiązań, bardzo możliwe że w dalszej perspektywie będziemy obserwować wzrost tej formy urlopu - służącej właśnie regeneracji sił - dodaje Malwina Stasiewicz.
- Odpowiednikiem sabbatical leave w polskim prawie jest urlop dla poratowania zdrowia uregulowany w ustawie Karta Nauczyciela, gdzie pedagogom, po spełnieniu wskazanych w ustawie przesłanek, przysługuje roczny urlop dla poratowania zdrowia. (tj. pełniący funkcję regeneracyjną) - dzwraca uwagę.
Przykładem menedżera, który zdecydował się na roczną przerwę w karierze jest Wojciech Mroczyński, właściciel CEC Institute, wcześniej związany z firmą AmRest oraz Oshee. Na sabbatical zdecydował się dwa razy - w 2011 r. i 2018 roku. Roczny sabbatical pozwolił Wojciechowi Mroczyńskiemu na autentyczny rozwój w wielu obszarach.
Jak zaznacza Mroczyński, najlepszym okresem w firmie AmRest były lata po powrocie z pierwszego sabbaticalu - akcje spółki były wówczas warte 40 zł, a po kilku latach - 400 zł.
- Roczny sabbatical pozwolił mi na autentyczny rozwój w wielu obszarach. Gdy po przerwie wróciłem do pracy w AmRest, okazało się, że zmiany są na tyle widoczne, iż dostrzegli je moi dotychczasowi współpracownicy. Był to także świetny okres dla naszej rodziny, w której, po dłuższej przerwie, pojawiło się kolejne dziecko. To cudowne i zupełnie inne doświadczenie - każdemu życzę szczęśliwego, dojrzałego rodzicielstwa. Sabbatical pozwolił mi również na rozwój duchowy oraz sportowy - tłumaczył Wojciech Mroczyński w rozmowie z PulsHR.pl.
Całą rozmowę z Wojciechem Mroczyńskim przeczytasz tutaj: Dwa razy zdecydował się na sabbatical. Było warto?
Materiał chroniony prawem autorskim - zasady przedruków określa regulamin.
PODOBAŁO SIĘ? PODZIEL SIĘ NA FACEBOOKU
KOMENTARZE (0)