Nie mogą zwolnić, nie mogą zmusić. Pracodawcy w ślepej uliczce

- Podstawą polecenia pracodawcy nie może być zwłaszcza art. 222[1] Kodeksu pracy, zgodnie z którym w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe - ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Co prawda koronawirus został uznany za czynnik biologiczny i to w wysokiej, bo 3. klasie (na cztery istniejące), ale nie upoważnia to pracodawcy do wymuszania na pracownikach szczepień - dodaje.

Jak podkreśla, przepis, na który często powołują się pracodawcy (art. 221 [1] Kodeksu pracy), sprawia, że po stronie pracodawcy pojawia się obowiązek podjęcia działań mających na celu wyeliminowanie lub ograniczenie powstałego zagrożenia.

- Elementem tych działań jest przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego na danym stanowisku i dostosowanie działań do wyników tej oceny. Jeżeli pracodawca uzna w ramach powyższej analizy, że zatrudnia pracownika w warunkach narażenia na działanie koronawirusa, to zaszczepienie się pracownika może być wskazane jako jeden z elementów ograniczających ryzyko. Nie oznacza to jednak obowiązku zaszczepienia po stronie pracownika. Pracodawca może jedynie zachęcać pracownika do zaszczepienia się, wskazując, że jest to działanie ograniczające ryzyko również po stronie pracownika, skoro pracuje w warunkach kreujących zagrożenie - wyjaśnia Kuczkowski.

Jak dodaje, ewentualna odmowa pracownika nie może jednak stwarzać po jego stronie jakichkolwiek negatywnych konsekwencji.

- Jeżeli pracownik odmówi zaszczepienia, to może ponosić ewentualne konsekwencje zachorowania, w tym utracić świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego. W tym właśnie leży słabość odmowy pracownika - dodaje.

fot. Pixabay

Mec. Grażyna Wódkiewicz z kancelarii Wódkiewicz & Sosnowski również podkreśla, że nie można zwolnić pracownika za brak zgody na szczepienie. Jednak jak zauważa, sytuacja legislacyjna zmierza w stronę wyraźnych preferencji dla tych pracowników, którzy się zaszczepią.

- Nie ma przepisów prawnych nakazujących szczepienia przeciwko koronawirusowi - na ten moment są one dobrowolne. Jednak ciężko przewidzieć, czy nie zostaną wprowadzone szczególne regulacje nakazujące szczepienia - gdyż w odniesieniu do ostatniego etapu szczepień pojawia się zapis, że szczepieniom będą podlegali przedsiębiorcy i pracownicy sektorów zamkniętych na mocy rozporządzeń ws. ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii. Innymi słowy, jeśli dana dziedzina gospodarki została zamknięta, ograniczona w związku z epidemią, to nie można wykluczyć, że warunkiem jej otwarcia będą szczepienia - wyjaśnia prawnik.

Jak zauważa Łukasz Kuczkowski, pracodawca powinien jednak robić wszystko, by zminimalizować ryzyko zakażenia wirusem.

- Pracodawca powinien oczywiście uwzględnić w ramach aktualizacji ryzyka zawodowego to, że część pracowników jest zaszczepiona, a część nie i odpowiednio dostosować podejmowane przez siebie działania do tych okoliczności, mając na względzie konieczność ograniczenia/eliminacji ryzyka wynikającego z koronawirusa - wyjaśnia prawnik. - Należy jednak podkreślić, że zdecydowana większość pracowników nie jest zatrudniona w warunkach narażenia na działanie Sars-Cov-2. W ich przypadku podstawy do wymuszania na pracownikach zaszczepienia się są jeszcze mniejsze. W szczególności trudno też uznać, że obowiązek zaszczepienia się wynika z obowiązku przestrzegania przepisów BHP przez pracowników - dodaje.

Warto pamiętać, o czym informuje współpracująca ze stowarzyszeniem STOP Nieuczciwym Pracodawcom mec. Grażyna Wódkiewicz, że w przypadku odmowy szczepienia pracodawca może jednak przenieść pracownika na inne stanowisko, gdzie inni pracownicy będą mniej narażeni na zakażenie. Może jednak być tak, że pracodawca będzie mógł pracownika zwolnić - jeśli np. nie będzie mógł zaproponować takiego stanowiska albo inne stanowisko będzie także wiązało się z wysokim narażeniem na szkodliwe warunki biologiczne.

- Aktualnie pracodawca co najwyżej może powoływać się na ogólne przepisy związane z ochroną zdrowia innych pracowników oraz zasadami BHP. Jeśli brak szczepienia jednego pracownika będzie uniemożliwiał funkcjonowanie całej firmie („pracownik zablokuje firmę”), to nie można wykluczyć tego, że taki pracownik otrzyma, zależne od sytuacji pracodawcy, polecenie służbowe - wyjaśnia mec. Grażyna Wódkiewicz.

Problemy już są

O przypadkach zwolnień lub gróźb zwolnień pracowników, którzy nie decydowali się na szczepienie, informowało stowarzyszenie STOP Nieuczciwym Pracodawcom.

- W wielu zakładach pracy na przestrzeni ostatnich tygodni wykonywano ankiety, w których pracownicy byli pytani, czy chcą się zaszczepić. Docierały do nas informacje, że niektórzy są zaniepokojeni tym, co może im grozić, jeżeli nie zdecydują się na przyjęcie szczepienia. Jesteśmy zwolennikami rzetelnej kampanii informacyjnej na ten temat, bo tylko sprawny system szczepień może nam pomóc wrócić do normalności. Nie należy jednak zapominać, że według obecnego systemu prawnego pracodawcy nie mogą nas zmusić do szczepień i nie mogą nas zwolnić, jeżeli odmówimy szczepienia - mówi Małgorzata Marczulewska, prezes stowarzyszenia STOP Nieuczciwym Pracodawcom.

fot. Shutterstock

Jak podkreśla, w przypadku szczepień kluczowa jest rozmowa pomiędzy pracodawcami a pracownikami. Kilka skarg dotyczyło bowiem tego, że szczepieniu nie chciała się poddać osoba mająca w przeszłości wstrząs anafilaktyczny lub reakcje alergiczne wskutek szczepienia.

- To naturalne, że takie osoby nie chcą się poddawać szczepieniu. Rozumiem pracodawców, którzy pragną powrotu do normalnego funkcjonowania, ale wszyscy muszą działać w granicach prawa - dodaje prezes Marczulewska.

Zobacz: Prawo pracy a szczepienia przeciwko COVID-19. Coraz więcej wątpliwości i skarg

Interesują Cię biura, biurowce, powierzchnie coworkingowe i biura serwisowane? Zobacz oferty na PropertyStock.pl