Nadchodzi rok pełen zmian. Pensja minimalna czy zasiłek chorobowy to dopiero początek

wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną lub 60 proc. wynagrodzenia obliczonego jak wynagrodzenie za urlop jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli kwoty 3010 zł.

Z kolei podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy przebywających na urlopie wychowawczym w 2022 r. nie będzie niższa od kwoty 3010,00 zł. Natomiast maksymalna podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wyniesie 14 805 zł.

Historyczny wzrost składek ZUS

Jak co roku, w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, składki ZUS wzrosną, jednak zmiany w styczniu 2022 roku będą naprawdę dotkliwe. Wszystko przez kumulację dwóch czynników. Po pierwsze, wzrośnie prognozowane przeciętne wynagrodzenie. Po drugie, wejdą w życie zmiany dotyczące naliczania składki zdrowotnej, które zostały zapisane w Polskim Ładzie.

Przypomnijmy, w 2021 roku kalendarzowym wysokość pełnych składek na ubezpieczenie społeczne wynosi 1075,68 zł, natomiast składki zdrowotnej - 381,81 zł. Ile wyniosą w 2022 r.? Jak podkreślają analitycy Grant Thornton, przyjęte przez rząd zasady dotyczące sposobu naliczania składki zdrowotnej wejdą w życie od 1 lutego 2022 roku (składkę za styczeń 2022 opłacimy jeszcze według reguł z 2021 roku) i będą różne dla różnych sposobów opodatkowania.

Czytaj więcej: Płaca minimalna podwójnie w górę?

Najnowsze regulacje w przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych zakładają, że składka zdrowotna wyniesie 9 proc. miesięcznych dochodów. Z kolei w przypadku tzw. liniówki (opodatkowania podatkiem liniowym) składka zdrowotna wyniesie 4,5 proc. miesięcznych dochodów. Osoby, które wybrały ryczałt od przychodów ewidencjonowanych zapłacą 9 proc. podstawy uzależnionej łącznie od przychodów i średniej pensji. Ci, którzy postawili na kartę podatkową będą musieli opłacić składkę w wysokości 9 proc. minimalnego wynagrodzenia, czyli 270,90 zł.

Składki na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Sprawiedliwości) wzrosną od nowego roku za sprawą wzrostu prognozowanego przez rząd przeciętnego wynagrodzenia. W bieżącym roku wynosiło ono 5 259 zł, a w nadchodzącym ma wzrosnąć do poziomu 5 922 zł (czyli więcej o 663 zł).

Zasiłki chorobowe po nowemu

Od 1 stycznia 2022 roku zajdą spore zmiany w systemie ubezpieczeń społecznych. Co konkretnie się zmieni? Skrócony zostanie okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia do 91 dni.

- Okres zasiłkowy przysługujący w okresie zatrudnienia nie ulegnie zmianie i wyniesie maksymalnie 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą lub występuje w trakcie ciąży – nie dłużej niż 270 dni. Skrócony zostanie natomiast okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia i nie będzie dłuższy niż 91 dni. Do okresu pobierania zasiłku po ustaniu zatrudnienia nie będzie wliczana niezdolność do pracy trwająca w czasie trwania stosunku pracy - wyjaśnia Monika Rosa, specjalista HR w Grant Thornton.

Będą także nowe zasady zliczania okresów niezdolności do pracy do jednego okresu zasiłkowego.

- Okresy niezdolności do pracy, które zaistniały przed i po przerwie, jeżeli przerwa ta będzie nie dłuższa niż 60 dni i jeżeli niezdolność ta nie występuje w okresie ciąży, będą zliczone do jednego okresu zasiłkowego - mówi Monika Rosa.

Czytaj też: Koniec chorobowego raju dla tracących pracę. Rząd bierze się za zwolnienia

Zmiany zajdą także w wysokości zasiłku chorobowego za pobyt w szpitalu. Będzie on wynosił 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Praca na czarno

Do końca 2021 roku za pracę wykonywaną na czarno, podobnie jak za wypłacanie wynagrodzenia „pod stołem” konsekwencje prawne ponoszą solidarnie pracodawca i pracownik. Złapany na gorącym uczynku etatowiec ma między innymi obowiązek zapłaty zaległego podatku dochodowego, a zatrudniający musi opłacić składki na ubezpieczenie społeczne.

Od 1 stycznia 2022 roku w tym obszarze nastąpi kolosalna zmiana. Wszelkie konsekwencje nielegalnego zatrudniania oraz płacenia „pod stołem” poniesie pracodawca. Firma za każdy miesiąc nielegalnego zatrudniania naliczy przychód w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2022 roku będzie to 3010 zł brutto). Oprócz tego przychody z tytułu nielegalnego zatrudnienia oraz przychody ze stosunku pracy w części, w jakiej pracodawca nie ujawnił ich właściwym organom państwowym, zostaną zaliczone do przychodu z działalności gospodarczej.

Dodatkowo, w przypadku wynagrodzenia wypłaconego „pod stołem”, jak również wynagrodzenia z tytułu nielegalnego zatrudnienia, dotkliwą konsekwencją dla nierzetelnego pracodawcy ma być wyłączenie danej kwoty z kosztów uzyskania przychodów.

Czytaj więcej: Koniec zatrudniania na czarno. Firmy mają miesiąc, by wyprostować sytuację

Co ważne, składki na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne, które są należne od nielegalnie wypłacanych wynagrodzeń mają być w całości sfinansowane przez zatrudniającego.

- To często najsłabsi uczestnicy rynku, którzy nie mają silnej pozycji negocjacyjnej wobec pracodawcy. W efekcie mogą być zmuszeni do akceptacji ofert sprzecznych z prawem, które nie gwarantują im zabezpieczenia w przypadku choroby, założenia rodziny czy przejścia na emeryturę. Nawet w przypadku wykrycia tego procederu przez KAS, ZUS czy Inspekcję Pracy, to pracownik może się obawiać negatywnych konsekwencji przyjmowania wypłaty pod stołem. Chcemy całkowicie odwrócić tę sytuację. Od nowego roku to nie pracownik ponosić będzie podatkowe konsekwencje takich działań. Odpowiedzialność jednoznacznie zostanie przeniesiona na pracodawcę - mówił o nowych rozwiązaniach wiceminister finansów Jan Sarnowski.

Analitycy Grant Thornton podkreślają, że regulacje dotyczące ujawniania zatrudnienia na czarno mogą być stosowana wstecz. W związku z tym nielegalne zatrudnienie będzie można zgłaszać nie tylko za 2022 rok, ale także za poprzednie lata bezumownego świadczenia pracy.

Eksperci Grant Thornton komentują jednak, że przepisy dotyczące ograniczenia szarej strefy w zatrudnieniu będzie można łatwo ominąć, ponieważ zmiany wprowadzone przez Polski Ład dotyczą jedynie zatrudniania pracowników etatowych, a nie umów cywilnoprawnych czy typu B2B. Co prawda ostatecznym organem stwierdzającym czy dana forma współpracy dotyczy umowy o pracę, czy też nie, będą Państwowa Inspekcja Pracy i Zakład Ubezpieczeń Społecznych, a w ostateczności sąd, jednak istnieje duże prawdopodobieństwo, że nowe regulacje wypchną wielu pracowników na samozatrudnienie, dzięki czemu pracodawcy pozostaną poza podejrzeniem o nielegalne praktyki.

L4 na wypalenie zawodowe

Wypalenie zawodowe zostało wpisane do dziesiątej edycji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD (ang. International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems) Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jako syndrom zawodowy znacząco wpływający na stan zdrowia. Oznacza to, że od 1 stycznia 2022 roku, wraz z wejściem w życie nowej klasyfikacji ICD-11, zostanie ono uznane za chorobę. W związku z tym będzie można otrzymać na nie zwolnienie lekarskie.

Pandemia miała duży wpływ na kondycję psychiczną pracowników, co m.in. przełożyło się na dużo większe zapotrzebowanie na usługi psychologów, a w wielu przypadkach zapoczątkowała wypalenie zawodowe u pracowników.

Czytaj więcej: Od stycznia posypią się zwolnienia lekarskie. Powstanie ogromne pole do nadużyć

Jak jednak przestrzegają specjaliści, diagnozowanie wypalenia zawodowego jest bardzo trudne, dlatego też ich zdaniem lekarze orzecznicy muszą liczyć się z tym, że choroba ta będzie stanowiła ogromne pole do nadużyć dla osób niezainteresowanych podejmowaniem czynności zawodowych.

- Wszystko zależy od uczciwości lekarza, pracownika i trafnie postawionej diagnozy. Należy pamiętać, że prawidłowe zdiagnozowanie wypalenia zawodowego nie jest łatwe i może dawać różne symptomy, podobne do innych chorób. Wypalenie zawodowe dotyka wielu osób, choć nie u wszystkich jest zdiagnozowane i właściwe nazwane. W mojej opinii jest to właściwe, aby pracownicy mieli szansę skorzystania ze zwolnienia lekarskiego, gdy czują, że dopada ich wypalenie zawodowe. Pozwoli im to na podreperowanie swojego stanu zdrowia, gdy jeszcze jest to możliwe. Dla firmy również daje to szansę odzyskania motywacji i pełnego zaangażowania pracownika - w rozmowie z PulsHR.pl komentowała tę kwestię Dorota Jankowska, business unit manager w HRK Pharma.

Ułatwienia w zatrudnianiu cudzoziemców

W 2022 roku mają zostać zmienione przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców. Jeśli nowe prawo wejdzie w życie, to wydłużony zostanie okres pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy. Oznacza to, że obywatele Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy będą mogli podjąć pracę na okres 24 miesięcy na podstawie jednego oświadczenia.

Projekt zakłada również uproszczenie udzielania cudzoziemcom zezwoleń na pobyt czasowy i pracę.

- Cudzoziemcy starający się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę nie będą musieli mieć zapewnionego miejsca zamieszkania oraz stabilnego i regularnego źródła dochodu. Jedynym wymogiem będzie otrzymanie przez nich wynagrodzenia nie niższego niż minimalne wynagrodzenie za pracę niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy - mówi Monika Rosa z Grant Thornton.

Ponadto przy zmianie podmiotu powierzającego wykonywanie pracy lub zmianie warunków (takich jak: stanowisko, wymiar czasu pracy oraz rodzaj umowy) zezwolenie na pobyt czasowy i pracę będzie mogło być w każdym czasie - na wniosek cudzoziemca - zmienione przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce aktualnego pobytu cudzoziemca.

Ułatwienia będą dotyczyć także wnioskowania o Kartę Polaka. - Ma zostać przyspieszone wydawanie zezwoleń na pracę dla cudzoziemców zamierzających wykonywać pracę w podmiotach o szczególnym znaczeniu strategicznym dla gospodarki Polski - wyjaśnia Rosa.

Nowe przepisy mają wejść w życie po upływie 14 dni od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Kontrola trzeźwości pracowników

Po nowelizacji przepisów pracodawcy w 2022 r. mogą zyskać prawo do kontroli pracowników oraz współpracowników na obecność alkoholu lub podobnie działających środków w organizmie. Zatrudniający będą mieli prawo do samodzielnego wykonania narkotestu lub badania alkomatem, jeżeli stanie się to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub ochrony firmowego mienia. Przy czym pracodawcy będą musieli pamiętać o zapewnieniu ochrony godności oraz dóbr osobistych osoby poddawanej badaniu trzeźwości.

Co istotne, zarówno etatowcy, osoby wykonujące zadania na podstawie umów cywilnoprawych, jak również prowadzący działalność gospodarczą, co do których wystąpi wątpliwość dotycząca ich trzeźwości, nie będą mieli prawa do odmowy poddania się badaniu w powyższym zakresie.

- Jeżeli alkomat lub narkotest wskaże, że pracownik znajduje się pod wpływem alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu, wówczas zostanie natychmiast odsunięty od swoich obowiązków służbowych. Sankcjami, jakimi może zostać w takiej sytuacji ukarany przez zatrudniającego, są m.in. upomnienie, nagana czy kara pieniężna - wyjaśniają eksperci Grant Thornton.

Co istotne, pracodawcy będą mieli obowiązek działać zgodnie z przepisami RODO, stąd jeśli na etatowca zostanie nałożona sankcja z powodu wykrycia alkoholu czy innego środa odurzającego w jego organizmie, będą mogli przetwarzać tę wiadomość wyłącznie do celów, dla których została zebrana. Będą mogli ją przechowywać w aktach osobowych danego pracownika przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy od dnia powzięcia takiej informacji.

Jak podkreślają przedstawiciele Grant Thornton, firma w formie obwieszczenia, w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy, będzie ustalała grupy lub grupę pracowników objętych kontrolą, częstotliwość jej przeprowadzania oraz metodę, za pomocą której będzie ona przeprowadzona. Dodatkowo, nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem kontroli pracodawca będzie musiał poinformować zatrudnionych i współpracowników w sposób zwyczajowo u siebie przyjęty o tym fakcie.

Rada Ministrów planuje przyjąć projekt zmian dotyczący Kodeksu pracy oraz Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jeszcze w IV kwartale 2021 roku.

Rozszerzona definicja pracownika

Kolejną zmianą, która może pojawić się w 2022 roku jest rozszerzenie definicji pracownika. W kwietniu 2021 roku do Sejmu wpłynął poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz ustawy Prawo przedsiębiorców, który ma upowszechnić zatrudnianie w ramach stosunku pracy i uregulować status osób, które długotrwale wykonują pracę na rzecz jednej firmy, zazwyczaj na umowie cywilnoprawnej.

Obecnie, zgodnie z Kodeksem pracy, „pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.” Wspomniany projekt ustawy proponuje modyfikację definicji pracownika do następującej postaci: „Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę, a także, w zakresie regulowanym niniejszą ustawą, osoba świadcząca pracę na podstawie innej umowy, w szczególności umowy o świadczenie usług, o ile wykonuje pracę osobiście, na stałe, przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, w wymiarze dobowym czasu odpowiadającym wymiarowi nie mniejszemu niż 1/2 etatu umowy o pracę.”

Jeżeli wszystkie warunki założone w nowej definicji pracownika zostałyby spełnione, wówczas osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjnej, umowy o świadczenie usług, samozatrudnione oraz współpracujące w ramach umowy B2B uzyskałyby status pracownika, zyskując uprawnienia urlopowe oraz ochronę wynikającą ze stosunku pracy.

Wejście w życie ustawy zostało zaplanowane na 1 stycznia 2022 roku.

Interesują Cię biura, biurowce, powierzchnie coworkingowe i biura serwisowane? Zobacz oferty na PropertyStock.pl