- Powodem wystawienia zwolnienia podczas ciąży nie może być tylko i wyłącznie z powodu samego zajścia w ciążę.
- Każda kobieta, która otrzymała zwolnienie lekarskie w okresie ciąży, powinna znać powód stwierdzonej przez lekarza niedyspozycji.
- Kontrole kobiet przebywających na zwolnieniu lekarskim może przeprowadzić nie tylko ZUS. Pracownika może "sprawdzić" także pracodawca, jeśli zatrudnia co najmniej 20 pracowników. Pracodawca, który jest osobą fizyczną, może tę kontrolę przeprowadzić sam, zlecić jej przeprowadzenie innemu pracownikowi lub firmie zewnętrznej.
Choć według powszechnego przekonania "ciąża to nie choroba", zwolnienia lekarskie, jakie otrzymują kobiety w tym okresie, są jednymi z najczęściej wydawanych w naszym kraju. W 2021 roku 17 proc. zwolnień wystawionych było właśnie z powodu ciąży.
Zwolnienia w trakcie ciąży: leżące i chodzące
Podstawowa sprawa: zwolnienia podczas ciąży nie możemy otrzymać tylko i wyłącznie z powodu samego zajścia w ciążę.
- Zwolnienie wystawiane jest przez lekarza z powodu niedyspozycji przypadającej w okresie ciąży. To ta niedyspozycja wpływa na to, czy otrzymujemy zwolnienie leżące (z kodem 1) czy chodzące (z kodem 2). W przypadku tego pierwszego nie można nam praktycznie nic. To jest zwolnienie, które w całości należy wykorzystać na rekonwalescencję. Jedyne aktywności, które możemy podjąć, muszą wiązać się z zapewnianiem podstawowych potrzeb życiowych. W tym zakresie będzie się mieścić wizyta u lekarza czy w aptece, jeśli w tym zakresie nikt nie może nam pomóc - wyjaśnia prawniczka Marzena Pilarz-Herzyk, autorka strony „Mama Prawniczka”.
Schody zaczynają się przy zwolnieniu chodzącym. Poszukując informacji w internecie, możemy bowiem natrafić na wiele sprzecznych interpretacji. Co nam zatem wolno, gdy otrzymamy zwolnienie „chodzące”?
- Przepisy znowu mówią o tym, że można wykonywać czynności zaspokajające podstawowe potrzeby życiowe i one nie mogą być sprzeczne z celem zwolnienia. W żadnym wypadku nie możemy wykonywać pracy. Trochę więcej swobody mamy, jeśli chodzi o wykonywanie innych czynności, choć należy być bardzo ostrożnym. Oczywiście jeśli ZUS nas skontroluje i zastanie w domu, to najczęściej na tym ten proces się zakończy. Gorzej, jeśli ZUS nas w domu nie zastanie. Jeżeli wyjaśnimy, że np. byłyśmy na spacerze, to ZUS będzie badał, czy nie jest on sprzeczny z powodem zwolnienia - wyjaśnia prawniczka.
Najprostszy przykład? Jeśli np. wyjechałyśmy nad morze i kontrola z ZUS nie zastała nas pod podanym na zwolnieniu adresem, kluczowa jest przyczyna naszego zwolnienia. Jeśli przyczyną zwolnienia była astma, a nadmorski klimat pozytywnie wpływa na nasz układ oddechowy, takie tłumaczenie może być przez organ zaakceptowane. Gorzej jednak będą wyglądały wakacje w gorącym Dubaju przy takiej samej jednostce chorobowej. Jeśli za przyczynę zwolnienia podano krwawienia zagrażające poronieniem, wyjazd i nad morze, i do Dubaju oraz spacery po plaży nie będą już łaskawie oceniane przez kontrolerów.
Zobacz: Pracownicy tracą na zmianach w L4. Zwolnienia lekarskie na nowych zasadach
Wakacje na zwolnieniu
Kwestia wakacyjnych wyjazdów jest niewątpliwie jedną z tych budzących duże zainteresowanie. Czy wakacyjny, dwutygodniowy wypoczynek może zakończyć się dla nas kłopotami?
- Wyjazdy są przez ZUS skrupulatnie kontrolowane. Na pewno zawsze warto zadbać o wskazanie na zwolnieniu innego adresu niż ten, pod którym jesteśmy zameldowani czy na stałe mieszkamy. Ryzyko kontroli w zadeklarowanym przez nas miejscu (innym niż ten, gdzie mieszkamy) w czasie krótkiego pobytu jest znacznie mniejsze. Kontrola nie odbędzie się jednak dzięki temu w miejscu naszego stałego zamieszkania, lecz gdyby przez niedopatrzenie ZUS do tego doszło, odwołanie nie będzie kłopotliwe. Możemy wówczas argumentować, że przecież zgłaszaliśmy nieprzebywanie pod danym adresem - wyjaśnia Marzena Pilarz-Herzyk.
Istotny jest także fakt, że w przypisach nie ma jasnych wytycznych, co można podczas zwolnienia robić, czy można gdzieś wyjechać. Każda sytuacja jest bowiem rozpatrywana indywidualnie, a pojęcie takie jak „wykorzystywanie zwolnienia w sposób niezgodny z przeznaczeniem” jest bardzo nieostre.
Wyjazdy są przez ZUS skrupulatnie kontrolowane. (fot. Camylla Battani/Unsplash)
Zapytaj i zapamiętaj powód zwolnienia
Podstawową wiedzą, jaką powinna mieć każda kobieta, która otrzymała zwolnienie lekarskie w okresie ciąży, jest powód stwierdzonej przez lekarza niedyspozycji. Nie mając tej informacji, nie powinniśmy uzasadniać nieobecności stwierdzonych podczas kontroli, bo możemy w ten sposób sobie zaszkodzić. Z drugiej strony taka wiedza może być bardzo pomocna przy podejmowaniu wielu decyzji.
Kolejny przykład - czas ciąży i zwolnienia lekarskiego możemy chcieć na przykład wykorzystać na studia. I to również jest aktywność, która w razie kontroli nie jest akceptowana przez ZUS, choć teoretycznie mogłoby się wydawać, że nie stoi w sprzeczności ze zwolnieniem z wykonywania pracy. Przyjrzyjmy się przykładowi, w którym lekarz wystawia zaświadczenie z powodu niedyspozycji związanych ze stresem i jego złym wpływem na dobrostan mamy i dziecka. Kontrolerzy ZUS tym bardziej mogą podważyć zasadność podjętych przez nas studiów. Kolokwia, egzaminy czy zaliczenia również wiążą się z podwyższonym stresem, i w żaden sposób nie likwidują czynnika, który był determinantem wystawienia zwolnienia lekarskiego.
Zobacz: To warto wiedzieć o zwolnieniu L4. Kiedy kontrola, od kiedy płaci ZUS, co z wyjściem do sklepu?
Kontrole planowane i od "uprzejmie „donoszących"
- Bardzo dużo kontroli jest z kategorii "uprzejmie donoszę". Mogą się oczywiście zdarzyć kontrole zupełnie wyrywkowe. Warto pamiętać o dużej liczbie kontroli ZUS w zakresie naszego zatrudnienia i badania faktu, czy umowa nie była zawarta wyłącznie dla celów zasiłkowych. Możemy również mieć sytuację, w której ustalenie podstawy zasiłku następuje z krótkiego okresu zarobkowego, co zawsze budzi wątpliwości ZUS. Możemy spotkać się z kontrolą na zlecenie pracodawcy – wyjaśnia Marzena Pilarz-Herzyk.
Kontrole może również przeprowadzić sam pracodawca, jeśli zatrudnia co najmniej 20 pracowników. Pracodawca, który jest osobą fizyczną, może tę kontrolę przeprowadzić sam, zlecić jej przeprowadzenie innemu pracownikowi lub firmie zewnętrznej.
Warto zapamiętać, że kontrole ZUS podczas zwolnienia chorobowego odbywają się w dwóch zakresach. Po pierwsze kontrola sprawdza, czy podczas tego typu zwolnienia nie wykonujemy innej pracy. Drugim zakresem jest sprawdzenie, czy zwolnienie nie jest wykorzystywane w sposób niezgodny z przeznaczeniem, czyli powrotem do zdrowia.
- Nawiązując do zakazu wykonywania pracy, warto pamiętać, że nawet jeśli ta niedyspozycja nie jest związana z charakterem naszej pracy i jej wykonywanie w żaden sposób nie pogarsza naszego stanu zdrowia, nie wolno w czasie zwolnienia podejmować zatrudnienia. Nawet praca nieodpłatna w rozumieniu ZUS może prowadzić do przyszłych zarobków i również jest de facto zabroniona – dodaje Marzena Pilarz-Herzyk.
Najważniejsze, o czym należy pamiętać podczas zwolnienia chorobowego, to zakaz wykonywania pracy zarobkowej (fot. Pixabay)
Nie pracuj podczas zwolnienia chorobowego
Najważniejsze, o czym należy pamiętać podczas zwolnienia chorobowego, to zakaz wykonywania pracy zarobkowej. ZUS będzie wiedział o podjęciu pracy, gdyż ma dostęp do informacji o opłaconych podatkach. Nie unikniemy wówczas kontroli i nie obędzie się bez konsekwencji.
- Jeżeli okaże się, że wykonywaliśmy jakąkolwiek pracę, ZUS cofnie nam zasiłek, mogą się także zdarzyć sytuacje, że będziemy musieli oddać ten już pobrany. W tym przypadku nie ma żadnej wątpliwości - dodaje Marzena Pilarz-Herzyk i przestrzega, by podczas ciąży unikać sytuacji bezpłatnego pomagania firmie, w której jesteśmy zatrudnieni.
- Kobiety decydują się na przejście na zwolnienia, ale nadal wykonują nieodpłatnie swoją pracę. Panuje przekonanie, że jeśli kobiety będą pracowały lub pomagały pracodawcy do samego rozwiązania, wówczas pracodawca potraktuje je lepiej przy powrocie do pracy. Nic bardziej mylnego. Wiele historii wskazuje, że pracodawcy szybko zapominają, a po drugie taka sytuacja stoi w sprzeczności z interpretacjami ZUS. A konsekwencje ujawnienia takiej sytuacji ponosi jedynie kobieta, która taką pracę wykonuje - dodaje.
Interesują Cię biura, biurowce, powierzchnie coworkingowe i biura serwisowane? Zobacz oferty na PropertyStock.pl

KOMENTARZE (6)