Dodatkowy urlop, nowości w zasiłkach. Czeka nas tsunami zmian w przepisach

Za okres zwolnienia pracownik otrzyma 50 proc. wynagrodzenia obliczanego jak wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego. Wniosek o udzielenie zwolnienia pracownik będzie mógł zgłosić najpóźniej w dniu korzystania ze zwolnienia.

- Jest to pewna analogia do urlopu na żądanie, jednak co istotne, zwolnienie takie ma nie zmniejszać puli dni urlopowych. Warto zauważyć, że zwolnienie z powodu siły wyższej zwiększy niewątpliwie koszty pracownicze i dodatkowo utrudni pracodawcom organizację pracy, nie będą oni mieli możliwości weryfikowania istnienia siły wyższej i konieczności udzielenia zwolnienia. Na podstawie Kodeksu pracy pracownikowi będą zatem przysługiwały 4 dni w ramach pełnopłatnego urlopu na żądanie i 2 dni w ramach zwolnienia z powodu siły wyższej z zachowaniem połowy wynagrodzenia – tłumaczy Agnieszka Nowak-Błaszczak.

Projekt Kodeksu zakłada także wydłużenie wymiar urlopu rodzicielskiego (Fot. Shutterstock)

Urlop opiekuńczy

Kolejną nowością w Kodeksie pracy ma być nieodpłatny urlop opiekuńczy w wymiarze do 5 dni w roku kalendarzowym przysługujący w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.

- Krąg członków rodziny został w projekcie określony bardzo wąsko i obejmuje wyłącznie syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka. Zgodnie z projektem w ramach urlopu opiekuńczego nie będzie zatem możliwa opieka nad rodzeństwem, dziadkami bądź innymi członkami rodziny, jeżeli nie mieszkają z pracownikiem. Urlop nie będzie udzielony ad hoc, ale będzie wymagał planowania. Projekt przewiduje, że wniosek urlopowy należy złożyć 3 dni przed rozpoczęciem urlopu wskazując osobę wymagającą znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych, przyczynę, stopień pokrewieństwa lub w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny - adres zamieszkania tej osoby – precyzuje Agnieszka Nowak-Błaszczak.

Urlop rodzicielski będzie dłuższy

Projekt Kodeksu zakłada także wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego. Nowy dłuższy urlop rodzicielski będzie przysługiwał w wymiarze do 41 tygodni, a w przypadku porodu mnogiego do 43 tygodni, przy czym każdemu z rodziców będzie przysługiwało wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Prawa tego nie będzie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka.

- Celem tego rozwiązania zgodnie z dyrektywą jest zachęcenie ojców do korzystania z przysługującego im prawa do urlopu rodzicielskiego, jak również promowanie i ułatwianie powrotu matek na rynek pracy po okresie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego – mówi Agnieszka Nowak-Błaszczak.

Zmiany w zasiłkach macierzyńskich

Zmianie ulegnie także zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego. Projekt przewiduje, że zasadniczo za okres urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński będzie wynosił 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Jednak kobieta w ciągu 21 dni miałaby prawo złożyć wniosek o wypłacanie jej 81,5 proc. zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego, przy czym za okres 9 tygodniowej nieprzenoszalnej części tego urlopu dla ojca dziecka przysługiwałby zasiłek macierzyński w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

Kolejne zmiany dla rodziców

Projekt wydłuża z 4. do 8. roku życia dziecka okres, kiedy polecenie pracy w godzinach nadliczbowych bądź delegowanie poza stałe miejsce pracy będzie wymagało zgody pracownika.

Skróceniu natomiast ulegnie okres na skorzystanie z odpłatnego dwutygodniowego urlopu ojcowskiego - z obecnych 24 miesięcy do 12 miesięcy od narodzin dziecka.

- Zgodnie z dyrektywą work-life balance urlop ojcowski powinien służyć wczesnemu tworzeniu więzi między ojcami i dziećmi, stąd urlop powinien być wykorzystany w okresie narodzin dziecka, wyraźnie wiązać się z tym wydarzeniem i służyć sprawowaniu opieki nad nowo narodzonym dzieckiem. Na tej samej zasadzie skrócony zostanie okres wykorzystania urlopu ojcowskiego w przypadku przysposobienia – dodaje Agnieszka Nowak-Błaszczak.

Projekt zakłada także prawo rodziców dziecka do lat 8 do wnioskowania o bardziej elastyczną organizację pracy i ochronę przed niekorzystnym traktowaniem z powodu korzystania przez pracownika z uprawnień przysługujących na podstawie przepisów Kodeksu pracy.

- Oczywiście projekt może ulec dalszym zmianom w toku procesu legislacyjnego, gdyż nie zakończyły się jeszcze choćby uzgodnienia międzyresortowe. Warto jednak śledzić prace nad zmianą kodeksu pracy i powoli przygotowywać zmiany regulaminów pracy i odpowiednich procedur, tak aby odpowiednie przepisy wewnątrzzakładowe zostały na czas zmienione, a działy personalne odpowiednio przeszkolone – podsumowuje Agnieszka Nowak-Błaszczak.

Projekt ustawy zmieniającej Kodeks pracy w duchu work-life balance może przyczynić się do zmiany niekorzystnej dla Polski statystyki aktywności zawodowej kobiet (Fot. mat. pras.)

Praca zdalna i kontrola trzeźwości w Kodeksie pracy

Warto przypomnieć, że niebawem w Kodeksie pracy pojawią się także przepisy regulujące zasady pracy zdalnej.

Zgodnie z zaproponowanym projektem zasady pracy zdalnej mają być określone w porozumieniu zawartym ze związkami zawodowymi, a jeżeli nie dojdzie do zawarcia porozumienia albo u danego pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe, w wewnętrznym regulaminie zakładu pracy, odpowiednio z uwzględnieniem ustaleń ze związkami albo po konsultacji z przedstawicielami pracowników.

Według propozycji pracodawca co do zasady nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej m.in. rodzicom, którzy wychowują dziecko do 4. roku życia, rodzicom i opiekunom, którzy opiekują się osobą z niepełnosprawnością w rodzinie i kobietom w ciąży.

Projekt nowelizacji Kodeksu pracy zawiera też przepisy pozwalające pracodawcom na wprowadzenie kontroli trzeźwości pracowników i kontroli na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu. I to jeden z tych punktów, które są mocno dyskutowane.

Pracodawca będzie mógł wprowadzić takie kontrole, jeżeli będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób albo ochrony mienia.

Pracodawca będzie miał obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, w którego organizmie zostanie stwierdzona obecność alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu.

Dotyczy to także przypadku, gdy zajdzie uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie nietrzeźwości, w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu bądź spożywał alkohol albo zażywał wymienione środki w czasie pracy.