Przepisy i biurokracja, czyli co zniechęca Ukraińców do pracy w Polsce i tworzy czarny rynek

Najszybciej procedury biurokratyczne związane z legalizacją pobytu i pracy cudzoziemcy załatwią na Lubelszczyźnie, Mazowszu, Podkarpaciu oraz w województwie warmińsko-mazurskim - tam przeciętny czas oczekiwania na wydanie decyzji w sprawie jednolitego zezwolenia na pobyt i pracę nie przekracza 190 dni, a w sprawie zezwoleń na pracę - najwyżej 45 dni.

Gorzej wypadają województwa dolnośląskie, pomorskie, lubuskie oraz wielkopolskie. Zdarza się, iż na wydanie decyzji związanych z legalizacją pobytu i pracy czasami mogą czekać prawie rok.

Tymczasem pracownicy z Ukrainy są bardzo cenni dla polskiego rynku pracy.

Czytaj też: Więcej Ukraińców już do Polski nie przyjedzie

- Przedsiębiorcy widzą wartość w tej grupie, dlatego nadal aż 17 proc. firm byłoby skłonnych płacić Ukraińcom więcej niż polskim zatrudnionym, żeby ich zatrzymać. Oczywiście wynika to z pogłębiających się trudności rekrutacyjnych, bez pracowników firmy nie są w stanie realizować inwestycji, więc ich przyciągnięcie i zatrzymanie staje się kluczowe - mówi Arkadiusz Pączka, dyrektor centrum monitoringu legislacji Pracodawców RP.

Polski biznes traci z powodu przewlekłych procedur

Zdaniem ekspertów Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej długotrwałe oczekiwanie na wydanie zezwoleń negatywnie odbija się na polskich przedsiębiorcach, budżecie państwa oraz na rynku pracy.

- Zbyt długi czas oczekiwania na legalizację pracy powoduje, że część pracowników zasila szarą strefę gospodarki. W wyniku tego, budżety państwa oraz samorządów tracą znaczące wpływy, gdyż osoby te nie płacą żadnych podatków. Również pracodawcy nie odprowadzają podatków i składek od ich zatrudnienia. W dodatku, takie zjawisko wpływa negatywnie na polski rynek pracy: pracownicy w szarej strefie oferują tańsze usługi, czym podważają pozycje na rynku osób, które podejmują pracę legalnie - mówi Andrzej Drozd, wiceprezes Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej.

W ocenie PUIG skomplikowane i długie procedury biurokratyczne związane z legalizacją pracy i pobytu zniechęcają również samych cudzoziemców, w tym głównie Ukraińców, do podjęcia pracy w Polsce. Niemcy, Czesi oraz kraje bałtyckie oferują obecnie obcokrajowcom nie tylko wyższe wynagrodzenie, ale też prostsze reguły legalizacji ich zatrudnienia.

Pracownicy z Ukrainy są bardzo cenni dla polskiego rynku pracy (fot. shutterstock)

- Polska pozostaje nadal głównym kierunkiem migracji zarobkowej z państw Europy Wschodniej, lecz bariery stawiane cudzoziemcom i pracodawcom przy wejściu na polski rynek pracy mogą zmienić te tendencje już w najbliższej przyszłości - podkreśla z kolei Paweł Kułaga, przewodniczący Komitetu ds. Migracji i Zatrudnienia Polsko-Ukraińskiej Izby Gospodarczej, prezes Foreign Personnel Service.

Konieczne zmiany w procedurach legalizacji pracy w Polsce

Eksperci PUIG podkreślają, że Polska musi jak najszybciej podjąć decyzje obliczone na dalsze uproszczenia procedur legalizacji pobytu i pracy cudzoziemców.

Czytaj też: Kuszenie przez benefity sposobem na zatrzymanie Ukraińców w Polsce

- Należy wzmocnić kadrowo i doinwestować jednostki administracji odpowiedzialne za ten proces, udrożnić i wydatnie skrócić czas wydawania i przedłużania zezwoleń na pracę i pobyt, a także wydłużyć okres obowiązywania tych dokumentów. Adaptację pracowników z Ukrainy może ułatwić np. bezpłatna nauka języka polskiego i szkolenia branżowe - zaznacza Paweł Kułaga.

Podobnego zdania jest Instytut Biznesu.

- Zasadne wydaje się podjęcie działań, które mogą zatrzymać odpływ Ukraińców i obywateli innych krajów z polskiego rynku pracy. Znowelizowana w zeszłym roku ustawa o rynku pracy wprowadziła potrzebne, ale choć niewystarczające zmiany w zakresie procedur zatrudniania cudzoziemców. Wydłużony został okres wykonywania pracy bez zezwolenia, w oparciu o stosowne oświadczenie o powierzeniu pracy, ale również wprowadzono obowiązek elektronicznego składania wniosków - ocenia Instytut Biznesu.

Obowiązujące przepisy - podnoszą przedsiębiorcy - nie stanowią wystarczających zachęt dla obywateli Ukrainy i innych państw, którzy stają przed wyborem między pracą w Polsce, a pracą w innych krajach zachodniej Europy. Z tego względu, ale również z uwagi na warunki makroekonomiczne czy skutki wystąpienia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, rząd powinien pogłębić dialog z przedsiębiorcami, związkowcami i organizacjami skupiającymi obcokrajowców, wskazano w dokumencie.

- Konieczne dla dobra rozwoju polskiej gospodarki może okazać się wypracowanie nowych rozwiązań prawnych m. in. w obszarach wykonywania pracy, postępowania wizowego i pobytu cudzoziemców w Polsce - podał Instytut.

Instytut Biznesu postuluje o wprowadzenie kolejnych zmian ułatwiających zatrudnienie cudzoziemców.

- Wśród nich ważne jest wydłużenie okresu pracy wykonywanej bez zezwolenia na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi oraz terminów informacyjnych w tym obszarze nakładanych na pracodawców. Inne propozycje to odstąpienie od ponowienia procedury uzyskania zezwolenia na pobyt i pracę w przypadku zmiany pracodawcy oraz skrócenie oczekiwania na wizyty w konsulatach - poinformował Instytut.

*Analiza PUIG została zrealizowana w ramach kampanii społecznej "Partnerstwo i zatrudnienie", której celem jest zwalczanie patologii na rynku zatrudnienia Ukraińców w Polsce, walka ze stereotypami związanymi z migracją, a także pomoc i wsparcie w procesie adaptacji pracowników z Ukrainy, którzy wypełniają lukę na polskim rynku pracy.